PARET, Rudi
(1901-1983)
Kur’ân-ı Kerîm araştırmalarıyla tanınan Alman şarkiyatçısı.
Freudenstadt yakınlarında doğdu; bir Protestan papazının oğludur. Tübingen Üniversitesi’nde teoloji, Semitistik ve İslâmiyat okudu. Sīrat Saif ibn Dhī Jazan. Ein arabischer Volksroman (Hannover 1924) adlı teziyle doktor, hemen arkasından bir süre için araştırma yapmak üzere gittiği Mısır’dan döndükten sonra Die Ritter-Roman von ‘Umar an-Nu‘mān und seine Stellung zur Sammlung von Tausend und eine Nacht. Ein Beitrag zur arabischen Literaturgeschichte (Tübingen 1927) adlı teziyle doçent oldu. 1930 yılından profesörlüğe yükseltildiği 1939 yılına kadar Heidelberg Üniversitesi’nde Arap edebiyatı dersleri verdi. 1940’ta Bonn Üniversitesi Şarkiyat Kürsüsü’nde Semitistik ve İslâmiyat okutmaya başladı. 1941’de askere alındı; önce Fransa, ardından Kuzey Afrika cephesinde tercüman olarak görev yaptı. 1943-1946 yıllarında Amerikalılar’ın elinde esir kaldı. Esaret dönüşü Bonn Üniversitesi’ndeki hocalığına tekrar başladı. 1951’de Tübingen Üniversitesi’nde hocası Enno Littmann’ın yerine Semitistik ve İslâmiyat profesörlüğüne getirildi. 1968’de emekliye ayrıldı. 31 Ocak 1983’te Tübingen’de öldü.
İlmî bakımdan en verimli yıllarını oluşturan 1951-1968 arasında araştırmalarını daha çok İslâmiyet’in başlangıç dönemi ve özellikle Kur’an üzerinde yoğunlaştıran Paret uzun yıllar tefsir çalışmış ve ünlü Kur’an meâliyle (Der Koran. Übersetzung, Stuttgart 1966)
Kur’an tefsiri ve kelimeler indeksini (Der Koran. Kommentar und Konkordanz, Stuttgart 1971) hazırlamıştır. Ayrıca Kur’an’ı çok değişik açılardan ele alan birçok araştırma ve inceleme kaleme almış, bu çalışmaları âlimlerce takdirle karşılanmıştır. Paret’in yukarıda sayılanlardan başka çeşitli kitapları, ortak eser ve dergilerde yayımlanmış çok sayıda makale ve ansiklopedi maddesi bulunmaktadır. Bazı kitapları birçok defa basılmış, makalelerinin tamamı ölümünden sonra Josef van Ess tarafından toplu tıpkıbasım halinde neşredilmiştir. Başlıca eserleri şunlardır: Die Geschichte des Islams im Spiegel der arabischen Volksliteratur (Tübingen 1927), Früharabische Liebesgeschichten (Bern 1927), Die legendäre Maghāzi-Literatur, arabische Dichtungen über müslimische Kriegszüge zu Mohammeds Zeit (Tübingen 1930), Zur Frauenfrage in der arabisch-islamischen Welt (Stuttgart-Berlin 1934), Der Islam und das griechische Bildungsgut (Tübingen 1950), Grenzen der Koranforschung (Stuttgart 1950), Mohammed und der Koran (Stuttgart 1957), Symbolik des Islam (Stuttgart 1958), Arabistik und Islamkunde an deutschen Universitäten. Deutsche Orientalisten seit Theodor Nöldeke (Wiesbaden 1966, İng. Study of Arabic and Islam at German Universities. German Orientalists since Theodor Nöldeke, Wiesbaden 1968). Paret ayrıca bazı ortak eserlerin editörlüğünü yapmıştır. Bunlardan biri Anton Schall ile birlikte hazırladığı Ein Jahrhundert Orientalistik Lebensbilder aus der Feder von Enno Littmann und Verzeichnis seiner Schriften adlı eserdir (Wiesbaden 1955). Özellikle Der Koran (Darmstadt 1975), içindeki makalelerden on tanesini bizzat yazmış olmasından dolayı kendi eseri sayılabilecek derecede onun emeğinin ürünüdür.
Makalelerinden bazıları: “Der Islam und die Araber bis gegen Ende des Mittelalters” (Die Neue Propyläen-Weltgeschichte [ed. Willy Andreas], Berlin 1940, II, 543-576); “Die Lücke in der Überlieferung über den Urislam” (Westöstliche Abhandlungen. Rudolf, Tschudi zum siebzigsten Geburtstag, Wiesbaden 1954, s. 147-153); “Die geistige Situation in der heutigen Welt des Islams” (Islam und Abendland, Olten 1960, s. 167-181); “Die arabische Literatur” (Die Literaturen der Welt, Zürich 1964, s. 61-83); “Islam und Christentum” (Die Welt des Islam und die Gegenwart, Stuttgart 1961, s. 193-206, aynı inceleme Karachi’de 1964’te İngilizce yayımlanmıştır); “Entwicklungsphasen und Metamorphosen in der Geschichte des Islam” (Festschrift H. A. R. Gibb, Leiden 1965, s. 525-537); “Textbelege zum islamischen Bilderverbot” (Festschrift H. Schrade, Stuttgart 1967, s. 36-48); “Das islamische Bilderverbot und die Schi’a” (Festschrift W. Caskel, Leiden 1968, s. 224-232); “Der Islam”, Theologie und Religionswissenschaft ([ed. U. Mann], Darmstadt 1973, s. 144-161); “Das Geschichtsbild Mohammeds” (Die Welt als Geschichte, Stuttgart 1951, s. 214-224); “Das islamische Weltreich” (Historische Zeitschrift, München 1959, s. 521-539); “Der Koran als Geschichtsquelle” (Der Islam, 1961, s. 24-42).
BİBLİYOGRAFYA:
R. Paret, Schriften zum Islam: Volksroman, Frauenfraqe, Bilderverbot (ed. J. van Ess), Stuttgart 1981, s. 17-70; J. D. Pearson, Oriental and Asian Bibliography, London 1966, s. 23; C. J. Adams, “Islamic Religious Tradition”, The Study of the Middle East (ed. L. Binder), New York-London 1976, s. 63-64; Deutsche Orientalistik am Beispiel Tübingens: Arabistische und Islamkundliche Studien, Tübingen 1974, s. 130-134; Bibliographie der Deutschsprachigen Arabistik und Islamkunde (ed. Fuat Sezgin), Frankfurt 1993, XVI, 398-404; W. A. Graham, “In Memoriam Rudi Paret (1901-1983)”, MW, LXXIII/2 (1983), s. 133-141; J. van Ess, “Rudi Paret (1901-1983)”, Isl., LXI/1 (1984), s. 1-7; W. W. Müller, “Rudi Paret (1901-1983)”, ZDMG, CXXXVI/1 (1986), s. 1-7.
Turgut Akpınar