MÜCEMMİ‘ b. CÂRİYE
(مجمّع بن جارية)
Mücemmi‘ b. Câriye b. Âmir el-Evsî el-Ensârî (ö. 60/680 [?])
Sahâbî.
Evs kabilesine bağlı Amr b. Avf oğullarındandır. Babası, münafıkların ileri gelenlerinden ve Mescid-i Dırâr’ın kurucularından Câriye b. Âmir el-Evsî’dir. Mücemmi‘, Hz. Peygamber’in Medine’ye hicretinden sonra henüz çocukluk çağında iken İslâm’a girdi. Hudeybiye seferine katıldı ve Bey‘atürrıdvân’da bulundu. Hayber Gazvesi’ne iştirak etti. Mescid-i Dırâr’ın yıkılışı esnasında buranın imamlık görevini yürüttüğü için kendisinin de münafık olduğu ileri sürüldü, ancak münafıkların bu mescidi açma konusundaki asıl amaçlarını bilmediğine dair yemin edince ithamdan kurtuldu.
İyi bir hâfız olan Mücemmi‘ b. Câriye, Kur’an metnini derleyen Medineli altı sahâbîden biridir. Resûlullah’ın vefatından kısa bir süre önce birkaç sûre dışında Kur’an’ın tamamını bir araya toplamış ve bir nüsha meydana getirmişti. Hz. Peygamber’den sonraki dönemlerde daha çok Kur’an eğitim ve öğretimiyle meşgul oldu. Hz. Ömer’in hilâfeti yıllarında Kubalılar mescidlerinde imam olmasını istediklerinde Mescid-i Dırâr’da imamlık yapması yüzünden halife önce müsaade etmediyse de daha sonra izin verdi. Mücemmi‘in Hz. Ömer tarafından Kur’an öğretmek için Kûfe’ye gönderildiği ve orada Abdullah b. Mes‘ûd’un kendisinden ders aldığı rivayet edilmektedir. Mücemmi‘ 60 (680) yılı civarında Medine’de vefat etti. Hz. Peygamber’den on hadis rivayet eden Mücemmi‘den oğlu Ya‘kūb b. Mücemmi‘, kardeşinin oğlu Abdurrahman b. Yezîd b. Câriye, İkrime b. Seleme b. Rebîa ve Ebü’t-Tufeyl Âmir b. Vâsile nakilde bulunmuştur. Rivayetleri Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’i, Ebû Dâvûd, Tirmizî ve İbn Mâce’nin es-Sünen’lerinde yer almaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Müsned, III, 420; IV, 226; Tirmizî, “Siyer”, 6, “Fiten”, 62; Ebû Dâvûd, “Cihâd”, 144, “İmâre”, 24; İbn Mâce, “Cenâǿiz”, 33; Vâkıdî, el-Meġāzî, I, 617-618; II, 657, 1046, 1047, 1058; İbn Hişâm, es-Sîre, IV, 174; İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, II, 355; Belâzürî, Ensâb, s. 276; İbn Abdülber, el-İstîǾâb (Bicâvî), III, 1363; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, V, 66-67; İbn Hacer, el-İśâbe (Bicâvî), V, 776-777; a.mlf., Tehźîbü’t-Tehźîb, X, 47.
Mehmet Efendioğlu