MESHARÂÎ
(المسحرائي)
Ebû Muhammed Şerefüddîn Sadaka b. Selâme b. Hüseyn el-Mesharâî (ö. 825/1422)
Kıraat âlimi.
760 (1359) yılında doğdu. İbn Hacer el-Askalânî bu tarihi 750’li (1349) yıllar olarak kaydetmiştir. Aslen, Havran bölgesinde yer alan ve Dımaşk’tan yaklaşık 50 km. mesafede bulunan Ceydûr’a bağlı Mesharâ köyünden olup Dımaşk’a yerleşmiştir; ayrıca Ceydûrî ve Dımaşkī nisbeleriyle ve âmâ olduğu için Darîr lakabıyla da anılmıştır. İbnü’l-Cezerî’den Tevbe sûresinin sonuna kadar farklı tarikleriyle aşere okudu. Daha sonra Irak’a gitti. Irak’tan dönünce İbnü’l-Cezerî’den kıraat öğrenimini sürdürdü. Ardından gittiği Mısır’da İbn Tolun Camii imamı Ebü’l-Feth el-Askalânî’den Kāsım b. Fîrruh eş-Şâtıbî’nin Ĥırzü’l-emânî’sini ve Ebü’l-Hasan el-Gāfikī’den Ebû Amr ed-Dânî’nin et-Teysîr’ini okudu. Ayrıca İbnü’l-Lebbân ve diğer bazı hocalardan kıraat dersleri aldı. Kıraat ilminde uzmanlaşan, bu konudaki birikimiyle kendini herkese kabul ettiren Mesharâî, Mısır’dan döndükten sonra Dımaşk’ta Emeviyye Camii’nde kıraat okutmaya başladı ve pek çok kişinin dinî eğitimiyle ilgilendi. Burhâneddin el-Bikāî ve Şems el-Havrânî kıraat ilminde ondan istifade edenler arasında yer alır. Mesharâî 10 Cemâziyelevvel 825’te (2 Mayıs 1422) Dımaşk’ta vefat etti ve Bâbüssagīr Kabristanı’na defnedildi.
Eserleri. 1. et-Tetimme fî ķırâǿâti’ŝ-ŝelâŝeti’l-eǿimme. Kırâat-i aşere imamlarından Ebû Ca‘fer el-Kārî, Ya‘kūb el-Hadramî ve Halef b. Hişâm’ın kıraatiyle ilgili olan eserde bu imamların okuyuşlarında şâz olarak görülen noktalara da işaret edilmiştir (Sehâvî, III, 318). Eserin el-Mektebetü’l-Ezheriyye’de (Mecâmî‘, nr. 32864, [Halîm, nr. 1401], Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’de (nr. 320) ve British Museum’da (Or., nr. 3071) nüshaları bulunmaktadır. el-Fihrisü’ş-şâmil’de (s. 36), kitabın İbn Sivâr el-Bağdâdî’nin el-Müstenîr’i ile Muhammed b. Hüseyin el-Kalânisî’nin el-İrşâd’ının muhtasarı olduğu belirtilmekteyse de bu eserlerin kırâat-i aşereye dair olduğu (İbnü’l-Cezerî, en-Neşr, I, 82, 86) dikkate alındığında bu bilginin ihtiyatla karşılanması gerekir. 2. et-Tetimmetü’n-neyyire li-ķırâǿâti’l-Ǿaşere. İbn Sivâr’ın el-Müstenîr’inin muhtasarı olduğu ileri sürülen eserin (el-Fihrisü’ş-şâmil, s. 184-185) Chester Beatty Library’de (nr. 4574) ve el-Mektebetü’l-Ezheriyye’de (Mecâmî‘, nr. 32864 [Halîm, nr. 1401]) nüshaları mevcuttur. Mesharâî’nin ayrıca Kāsım b. Fîrruh eş-Şâtıbî’nin Ĥırzü’l-emânî adlı manzum eserine bir şerh yazdığı kaydedilmektedir (Îżâĥu’l-meknûn, I, 400).
BİBLİYOGRAFYA:
İbnü’l-Cezerî, Ġāyetü’n-Nihâye, I, 336; II, 82; a.mlf., en-Neşr, I, 82, 86; İbn Hacer, İnbâǿü’l-ġumr, VII, 475-476; Sehâvî, eđ-Đavǿü’l-lâmiǾ, III, 317-318; Brockelmann, GAL, II, 137; Suppl., II, 139; Îżâĥu’l-meknûn, I, 400; el-Fihrisü’ş-şâmil: ǾUlûmü’l-Ķurǿân, maħŧûŧâtü’l-ķırâǿât (nşr. el-Mecmau’l-melekî), Amman 1994, s. 19, 36, 184-185.
Adem Yerinde