MES‘ÛD b. HÜNEYDE
(مسعود بن هنيدة)
Mes‘ûd b. Hüneyde (Hübeyre) el-Eslemî (ö. 5/627’den sonra)
Sahâbî.
Ferve el-Eslemî’nin kölesi olması sebebiyle Gulâmü Ferve diye de tanınmaktadır. Hicret yolculuğunun Sevr mağarasından sonraki safhasında Resûl-i Ekrem ile Hz. Ebû Bekir Eslemoğulları’nın topraklarından geçerken Arc denilen mevkide Mes‘ûd ile karşılaşmışlardı. Hz. Ebû Bekir, onun o sırada Ebû Temîm Evs b. Hucr el-Eslemî’nin kölesi olduğunu öğrenince onu dostu olan efendisine göndererek kendilerine binek hayvanı, yiyecek ve gizli yolları iyi bilen bir kılavuz temin etmesini istemiş, Ebû Temîm de bir deve, hurma ve sütten oluşan yiyecekle birlikte kılavuz olarak Mes‘ûd’u göndermişti. Yolculuk sırasında Resûlullah ile Ebû Bekir arasındaki sohbetten etkilenen Mes‘ûd cemaat halinde namaz kılarken onlara katılmış ve böylece müslüman olmuştur. Kubâ’ya kadar onlarla beraber gitmiş, orada Hz. Peygamber’in arkasında beş vakit namaz kıldıktan sonra Resûlullah’ın tâlimatı üzerine Ebû Bekir tarafından kendisine bazı hediyeler verilerek geri gönderilmiştir. Eslem kabilesi arasında Büreyde b. Husayb’dan sonra ikinci müslüman olduğu belirtilen Mes‘ûd’un İslâm’ı seçtiğini öğrenen efendisi de biraz acele ettiğini söylemesine rağmen anlattıklarının tesiriyle hemen İslâm’a girmiş ve onu da âzat etmiştir. Mes‘ûd, Eslemoğulları’nın mevlâsı olarak bu kabile arasında yaşamaya devam etmiştir.
Mes‘ûd b. Hüneyde, Mekkeli müşrikler Uhud Gazvesi için Medine’ye doğru ilerlerken kendi topraklarından geçtikleri sırada ordu hakkında bilgi edindikten sonra yaya olarak Medine’ye gidip durumu Hz. Peygamber’e haber vermiş, bu arada Müslümanlığın yayılması için yaptığı çalışmaları anlatıp Resûlullah’ın hoşnutluğunu kazanmıştır.
Müreysî‘ Gazvesi’ne (5/627) giderken yolu Eslem kabilesine uğrayan Hz. Peygamber Mes‘ûd’dan orduya katılmasını istemiş ve savaşın ardından elde edilen ganimetlerden kendisine on deve vererek ailesinin yanına göndermiştir. Bundan kısa bir süre sonra vefat ettiği tahmin edilen Mes‘ûd b. Hüneyde’nin Resûl-i Ekrem’den naklettiği ve kendisinden Büreyde b. Süfyân b. Ferve el-Eslemî’nin tek başına rivayet ettiği, imama uyan cemaatin saf düzeniyle ilgili bir hadis Nesâî’nin es-Sünen’inde yer almaktadır (“İmâme”, 18).
BİBLİYOGRAFYA:
Nesâî, “İmâme”, 18; Vâkıdî, el-Meġāzî, I, 409; İbn Hişâm, es-Sîre2, II, 491-492; İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, IV, 310, 311-312; Buhârî, et-Târîħu’l-kebîr, VII, 422-423; Taberânî, el-MuǾcemü’l-kebîr (nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî), Beyrut 1405/1984, XX, 330-331; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, IV, 388-389; Mizzî, Tehźîbü’l-Kemâl, XXVII, 480-481; İbn Hacer, el-İśâbe, III, 413.
Mehmet Efendioğlu