MA‘KIL b. SİNÂN
(معقل بن سنان)
Ebû Muhammed Ma‘kıl b. Sinân b. Muzahhir (Muzâhir) el-Eşcaî (ö. 63/683)
Harre Savaşı’nda öldürülen sahâbî.
Gatafân kabilesinin Eşca‘ koluna mensup olup Ebû Abdurrahman, Ebû Yezîd, Ebû Îsâ ve Ebû Sinân künyeleriyle de anılır. Kabilesinde ilk müslüman olanlardandır. Resûl-i Ekrem tarafından Benî Hilâl b. Âmir’e İslâm davetçisi olarak gönderilen Ma‘kıl Mekke’nin fethinde kabilesinin sancağını taşıdı; fetihten sonra bir müddet orada kaldı, ardından Medine’ye döndü. Kaynaklarda bir süre Kûfe’de kaldığı, Hz. Ömer döneminde tekrar Medine’ye gelip yerleştiği kaydedilmektedir. Emevîler devrinde Medine valisi tarafından Yezîd b. Muâviye’ye biat etmek üzere gönderilen heyette yer aldı. Emevî kumandanlarından Müslim b. Ukbe’ye kendilerine istemeyerek biat ettiklerini söyledi ve Yezîd’in başta içki olmak üzere bazı haramları işlediğini anlattı. Daha sonra Yezîd b. Muâviye’ye karşı muhalefetleri giderek büyüyen Medineliler, valiyi ve Yezîd’i görevden uzaklaştırma kararı alıp en-sardan Abdullah b. Hanzale’ye biat ettiler. Fakat bu seçim ensara üstünlük sağladığı için huzursuzluğa yol açtı. Bunun üzerine Kureyş ve mevâlîsinin başına Abdullah b. Mutî‘, muhacirlerin başına Ma‘kıl b. Sinân getirildi. Yezîd b. Muâviye ile Medineliler arasındaki anlaşmazlık Harre Savaşı’na sebep oldu. Medineliler’le Emevî kuvvetleri arasında Harretülvâkım’da cereyan eden savaşta Emevî kumandan Müslim b. Ukbe galip geldi ve ertesi günü Kubâ’da Medineliler’den biat aldı. Buna karşı çıkan bazı kişilerle birlikte Ma‘kıl b. Sinân da öldürüldü. Ma‘kıl’in Nevfel b. Mûsâ tarafından öldürüldüğü kaydedilir.
Cesaretiyle tanınan Ma‘kıl b. Sinân Hz. Peygamber’den hadis rivayet etmiş, kendisinden de Alkame b. Kays, Mesrûk b. Ecda‘, Esved b. Yezîd, Sâlim b. Abdullah, Hasan-ı Basrî gibi âlimler rivayette bulunmuştur. Ma‘kıl’in rivayetleri Ebû Dâvûd, Tirmizî, İbn Mâce ve Nesâî’nin es-Sünen’lerinde yer almıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, IV, 282-283; VI, 55; İbn Hazm, Cemhere, s. 249; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe (Bennâ), V, 230-231; Mizzî, Tehźîbü’l-Kemâl, XXVIII, 273-274; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, II, 576-577; İbn Hacer, el-İśâbe, III, 446; Mustafa Sabri Küçükaşcı, “Harre Savaşı”, DİA, XVI, 245-246.
Ahmet Yücel