KÜAYBE bint SA‘D
(كعيبة بن سعد)
Küaybe bint Sa‘d (Saîd) b. Utbe el-Eslemiyye (ö. 7/628’den sonra)
Hekimlik yapan kadın sahâbî.
Eslem kabilesine mensuptur. Bu kabilenin Hz. Peygamber’in hicreti sırasında İslâm’a girdiği ve hicret kervanına yardımcı oldukları rivayet edilmektedir. 2 yılının Ramazan ayında (Mart 624) cereyan eden Bedir Savaşı’ndan önce Resûl-i Ekrem’in antlaşma yaptığı kabileler arasında Eslem de vardı. Bu durumda Küaybe’nin Hz. Peygamber’in hicreti esnasında müslüman olduğu söylenebilir.
Resûl-i Ekrem devrinde kadınların savaşlara katıldıkları ve sağlık hizmetleri başta olmak üzere savaş sırasında önemli hizmetler yürüttükleri bilinmektedir. Yaralı ve hastaları tedavi konusunda maharetli olduğu rivayet edilen Küaybe’nin Hendek Savaşı sırasında okla kolundan yaralanan Evs kabilesi reisi Sa‘d b. Muâz’ı tedavi ettiği, kardeşi Rufeyde’nin de bu konuda bilgili olduğu kaydedilmektedir (Abdülhay el-Kettânî, II, 211, 335).
Vâkıdî, Küaybe’nin Hayber Gazvesi’ne katıldığını ve Hz. Peygamber’in ona ganimetten erkeklere verilen miktar kadar pay verdiğini belirtir (el-Meġāzî, II, 685-686). Onun aynı zamanda Resûlullah’ın mescidi içinde bulunan bir çadırda yaralıları ve diğer hastaları tedavi ettiği nakledilmektedir.
Küaybe’nin kimsesiz, zayıf ve bakıma muhtaç kimseleri koruyup gözettiği, Mescid-i Nebevî’nin temizlik ve düzeniyle de ilgilendiği rivayet edilmektedir. Ayrıca kaynaklardaki bilgilerden, onun mescidde unutulan veya kaybedilen eşyaları muhafaza edip daha sonra bunları sahiplerine iade ettiği anlaşılmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Müsned, VI, 56; İbn İshak, es-Sîre, s. 119, 122; Vâkıdî, el-Meġāzî, II, 510, 525, 526, 685-686; İbn Hişâm, es-Sîre, III, 250; İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, VIII, 291; İbn Habîb, el-Muĥabber, s. 111, 411; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe (Bennâ), VII, 110, 111, 252; İbn Hacer, el-İśâbe, IV, 296; Kehhâle, AǾlâmü’n-nisâǿ, Dımaşk 1378/1959, IV, 245-246; Abdülhay el-Kettanî, et-Terâtîbü’l-idâriyye (Özel), II, 211, 335; Rıza Savaş, Hz. Muhammed Devrinde Kadın, İstanbul 1992, s. 226, 241, 244, 245.
Rıza Savaş