İBRÂHİM AĞA
Türk saz eserleri bestekârı.
Kaynaklarda Zurnazen İbrâhim ve Zurnazenbaşı İbrâhim Ağa olarak geçen bestekârın hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmamakta, XVII. yüzyılın ikinci yarısı ile XVIII. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilmektedir. Ali Ufkî Bey’in Mecmûa-i Sâz ü Söz’ü ile Ebûishakzâde Esad Efendi’nin Atrabü’l-âsâr’ında İbrâhim Ağa’nın ismine rastlanmamasına rağmen Kantemiroğlu’nun (ö. 1723) İlmü’l-mûsikî’sinde ona yer vermesi sanatkârın Kantemiroğlu ile çağdaş olduğunu göstermektedir. Saraya alındıktan sonra Enderun’da eğitim gören İbrâhim Ağa, kısa zamanda mûsikide ve özellikle zurna çalmada gösterdiği başarı ile dikkati çekti. Daha sonra padişahın “mehterân-ı tabl ü alem-i hâssa” takımına zurnazen olarak alındı ve burada zurnazenbaşılığa kadar yükseldi. Kantemiroğlu’nun İlmü’l-mûsikî’sinde İbrâhim Ağa’nın onu peşrev ve on beşi saz semâisi olmak üzere yirmi beş bestesi zikredilmiş, bunlar arasında sadece dört peşrev ve dokuz saz semâisinin notaları verilmiştir. Aynı makamda birden fazla peşrev ve saz semâisi besteleyen İbrâhim Ağa’nın eserlerinden güçlü bir bestekâr olduğu anlaşılmaktadır. Darbeyn ve darb-ı fetih gibi büyük usullerin de kullanıldığı ve mehter mûsikisi üslûbunun kuvvetle hissedildiği bu eserlerin mehterhâne fasılları için bestelenmiş olması muhtemeldir. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu repertuvarında İbrâhim Ağa’nın sadece nîm-çenber usulündeki uşşak peşrevi yer almaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Kantemiroğlu, İlmü’l-mûsikî, I, 192, 196, 198, 200, 204, 217, 219, 223; Subhi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul 1933, II, 71-72; Haydar Sanal, Mehter Musikisi, İstanbul 1964, s. 155-159, 176-192, 257; Etem [Ruhi] Üngör, Türk Marşları, Ankara 1966, s. 24, 29; Kip, TSM Saz Eserleri, s. 71; İsmail Kayabalı - Cemender Arslanoğlu, “Mehter Musikisi”, TK, sy. 130-132 (1973), s. 329, 357-358; Öztuna, BTMA, I, 378.
Nuri Özcan