İBNÜ’l-MÜNKEDİR
(ابن المنكدر)
Ebû Abdillâh (Ebû Bekr) Muhammed b. el-Münkedir b. Abdillâh el-Kureşî et-Teymî (ö. 131/748)
Hadis ve kıraat âlimi, zâhid.
Medineli olup 60 (679) yılı civarında doğduğu zikredilmiştir. Hz. Âişe’nin dayısı olan babası Münkedir sahâbîdir; ancak onun sahâbî olmadığını söyleyenler de bulunmaktadır (İbn Abdülber, III, 533). Amcası Rebîa, kardeşleri Ebû Bekir ve Ömer Hicaz bölgesinin tanınmış fakihlerindendir. Münkedir’in Hz. Âişe’den yardım istediği, onun verdiği para ile satın aldığı câriyeden Muhammed, Ebû Bekir ve Ömer adlı oğullarının dünyaya geldiği kaydedilmektedir. İbnü’l-Münkedir Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Zübeyr, Esmâ bint Ebû Bekir, Câbir b. Abdullah, Enes b. Mâlik gibi sahâbîlerden, Urve b. zübeyr ve Saîd b. Müseyyeb gibi tâbiîlerden rivayette bulunurken kendisinden rivayet edenler arasında oğulları Yûsuf ve Münkedir’le Zührî, Eyyûb es-Sahtiyânî, Ebû Hanîfe, Süfyân es-Sevrî, Mâlik b. Enes gibi âlimler vardır. Güvenilirliğinde ittifak edilen ve aynı zamanda ileri gelen kıraat âlimlerinden biri olan İbnü’l-Münkedir’in 200’den fazla müsned hadis rivayet ettiği kaydedilmekte olup bunlardan bazıları Kütüb-i Sitte’de yer almıştır. İbnü’l-Münkedir’in dünyaya değer vermediği, ikramda bulunmayı sevdiği, fakirleri himaye ettiği belirtilmiş, İmam Mâlik onu insanların en âbidi ve zâhidi diye övmüştür. Zâhid kişiliğiyle tanınan Ebû Sahr el-Eylî ile her yıl hacca giden İbnü’l-Münkedir 131’de (748) vefat etti. 130 yılında öldüğü de kaydedilmiştir.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, VII, 519-520; a.e.: el-Mütemmim, s. 188-198; Buhârî, et-Târîħu’l-kebîr, I, 219-220; İbn Kuteybe, el-MaǾârif (Ukkâşe), s. 461; Fesevî, el-MaǾrife ve’t-târîħ, I, 656-660; İbn Ebû Hâtim, el-Cerĥ ve’t-taǾdîl, VIII, 97-98; İbn Hibbân, eŝ-Ŝiķāt, V, 350-351; Ebû Nuaym, Ĥilye, III, 146-158; İbn Abdülber, el-İstîǾâb, III, 533; Mizzî, Tehźîbü’l-Kemâl, XXVI, 503-509; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, V, 353-361; a.mlf., Teźkîretü’l-ĥuffâž, I, 127-128; İbn Hacer, Tehźîbü’t-Tehźîb, Beyrut 1412/1991, V, 302-303; X, 317-318; XI, 422-423; Süyûtî, Ŧabaķātü’l-ĥuffâž (Ömer), I, 51; İbnü’l-İmâd, Şeźerât, I, 177-178; Abdülgaffâr Süleyman el-Bündârî v.dğr., MevsûǾatü ricâli’l-kütübi’t-tisǾa, Beyrut 1413/1993, III, 468.
Mehmet Görmez