İBNÜ’l-FELEKÎ
(ابن الفلكي)
Ebü’l-Fazl Alî b. el-Hüseyn b. Ahmed el-Hemedânî el-Felekî (ö. 427/1036)
Hadis hâfızı.
Muhtemelen Hemedan’da doğdu. Astronomi ve matematik âlimi olan dedesi Ebû Bekir Ahmed b. Hasan el-Felekî’ye nisbetle İbnü’l-Felekî diye anıldı. Tahsiline Hemedan’da başladı. Burada ve öğrenim için gittiği Irak ve Horasan bölgelerinde Ebû Saîd es-Sîrâfî, İbn Rezkûye, Ebü’l-Hüseyin Ali b. Muhammed b. Bişrân ve Kādılkudât Ebû Bekir el-Hîrî gibi âlimlerden ders aldı. Kendisinden de Ahmed b. Muhammed el-Meydânî ile diğer bazı şahsiyetler rivayette bulundu. Hâce Abdullah-ı Herevî, İbnü’l-Felekî’nin gayretli bir sûfî olduğunu ve hâfızası ondan daha güçlü bir kimse görmediğini söylemiştir. Bazı kimseler ilminden faydalanılmadığı gerekçesiyle onu eleştirmişse de Zehebî hadis rivayet etmeye fırsat bulamadan genç yaşta vefat ettiğini kaydeder. Titiz bir muhaddis olduğu bildirilen İbnü’l-Felekî Şâban 427’de (Haziran 1036) Nîşâbur’da vefat etti.
Çeşitli eserler yazdığı belirtilen İbnü’l-Felekî’nin (İbnü’s-Salâh, II, 611) bu çalışmalarından ikisinin adı zikredilmiş olup bunlardan Müntehe’l-kemâl fî maǾrifeti’r-ricâl’in 1000 cüz hacminde olduğu söylenmiş, Zehebî bu eseri el-Müntehâ fî maǾrifeti’r-ricâl (AǾlâmü’n-nübelâǿ, XVII, 503) ve el-Müntehâ fi’l-kemâl fî maǾrifeti’r-ricâl (el-Ǿİber, II, 256) adlarıyla kaydetmiştir. Onun diğer eseri ise MaǾrifetü elķābi’l-muĥaddiŝîn adını taşımaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Sem‘ânî, el-Ensâb, IX, 329-330; İbrâhim b. Muhammed es-Sarîfînî, el-Münteħab mine’s-Siyâķ (M. Kâzım el-Mahmûdî), Kum 1403/1362, s. 573; İbnü’s-Salâh, Ŧabaķātü’l-fuķahâǿi’ş-ŞâfiǾiyye (nşr. Muhyiddin Ali Necîb), Beyrut 1413/1992, II, 611-613; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, XVII, 502-503; a.mlf., Teźkiretü’l-ĥuffâž, III, 1125; a.mlf., el-Ǿİber, II, 256; a.mlf., Târîħu’l-İslâm: sene 421-430, s. 195-196; Safedî, el-Vâfî, XXI, 33-34; İsnevî, Ŧabaķātü’ş-ŞâfiǾiyye, II, 268; İbn Kādî Şühbe, Ŧabaķātü’ş-ŞâfiǾiyye, I, 213-214; Süyûtî, Ŧabaķātü’l-ĥuffâž (Ömer), s. 430-431; Keşfü’ž-žunûn, II, 1858; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 687; Kettânî, er-Risâletü’l-müsteŧrafe, s. 121.
Emin Âşıkkutlu