İBNÜ’l-AHREM

(ابن الأخرم)

Ebû Abdillâh Muhammed b. Ya‘kūb b. Yûsuf eş-Şeybânî en-Nîsâbûrî (ö. 344/955)

Hadis hâfızı.

250’de (864) doğdu. Babası ve ilk dönemlerde kendisi İbnü’l-Kirmânî diye ta-nınmıştır. Tahsil için Nîşâbur dışına hiç çıkmadığı belirtilmiş olup Yahyâ b. Muhammed ez-Zühlî, Ebû Ali el-Kabbânî ve Muhammed b. Nasr el-Mervezî gibi hoca-lardan istifade etti. Başta Hâkim en-Nîsâbûrî olmak üzere Ebû Abdullah İbn Mende ve daha pek çok kişi kendisinden hadis rivayetinde bulundu.

Hadis ilimlerinde, özellikle de ilel ve ricâl konularında iyi yetişmiş bir âlim olan İbnü’l-Ahrem’in dönemin ilim adamlarıyla zaman zaman ilmî tartışmalara katıldığı belirtilmekte ve Arapça’yı iyi kullandığı söylenmektedir. Hadis alanındaki başarısı sebebiyle İbnü’l-Ahrem’i akranlarına tercih eden İbn Huzeyme, tartışmalı meselelerde onun görüşlerini benimsemiştir (Zehebî, Teźkiretü’l-ĥuffâž, III, 865). İbnü’l-Ahrem 14 Cemâziyelâhir 344’te (5 Ekim 955) vefat etti.

Onun kaynaklarda zikredilen ve genellikle Śaĥîĥayn üzerine yapılmış müstahrec türü çalışmalar olduğu anlaşılan eserleri şunlardır: el-Müstaħrec Ǿale’ś-Śaĥîĥayn, el-Müsnedü’l-kebîr, Ebü’l-Abbas Muhammed b. İshak es-Serrâc’ın isteği üzerine hazırladığı el-Müstaħrec Ǿalâ Śaĥîĥi Müslim, el-Muħtaśarü’ś-śaĥîĥ el-müttefeķu Ǿaleyh, el-ǾAvâlî, Kitâbü’r-Risâle (Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 41).

BİBLİYOGRAFYA:

İbn Nukta, et-Taķyîd li-maǾrifeti ruvâti’s-sünen ve’l-mesânîd (nşr. Kemâl Yûsuf el-Hût), Beyrut 1408/1988, s. 125; Zehebî, Teźkiretü’l-ĥuffâž, III, 864-866; a.mlf., AǾlâmü’n-nübelâǿ, XV, 466-469; a.mlf., el-İǾlâm bi-vefeyâti’l-aǾlâm (nşr. Riyâd Abdülhamîd Murâd - Abdülcebbâr Zekkâr), Beyrut 1412/1991, s. 146; a.mlf., Târîħu’l-İslâm: sene 331-350, s. 312-313; Yâfiî, Mirǿâtü’l-cenân, II, 336-337; İbn Tağrîberdî, en-Nücûmü’z-zâhire, III, 313; Süyûtî, Ŧabaķātü’l-ĥuffâž (Lecne), s. 355-356; İbnü’l-İmâd, Şeźerât, II, 368; İbnü’l-Gazzî, Dîvânü’l-İslâm (nşr. Seyyid Kisrevî Hasan), Beyrut 1411/1990, I, 163; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 41; Kettânî, er-Risâletü’l-müstetrafe (Özbek), s. 21; Kays Âl-i Kays, el-Îrâniyyûn, II/2, s. 390-391.

Bilal Saklan