HULVÂNÎ, Hasan b. Ali

(الحسن بن علي الحلواني)

Ebû Muhammed (Ebû Alî) el-Hasen b. Alî b. Muhammed el-Hulvânî (ö. 242/857)

Muhaddis.

Hüzelî nisbesiyle de anılır. “Sirkeci” demek olan Hallâl lakabını ve “reyhan satıcısı” anlamına gelen Reyhânî nisbesini hangi sebeple aldığı bilinmemektedir. Bağdat, Dımaşk, Mekke, Mısır, Tarsus gibi ilim merkezlerini dolaşarak hadis tahsil etti. İlmî seyahatlerini tamamladıktan sonra Mekke’ye yerleşti. Vekî‘ b. Cerrâh, Abdürrezzâk es-San‘ânî, Ebû Âsım en-Nebîl, Affân b. Müslim, Ali b. Medînî gibi muhaddislerden hadis okudu. Kendisinden de Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd es-Sicistânî, Tirmizî, Ebû Hâtim Muhammed b. İdrîs er-Râzî ve İbn Mâce gibi tanınmış âlimler rivayette bulundular.

Ricâl hakkında geniş bilgisiyle tanınan Hulvânî’nin sika olduğunda ittifak edilmiştir. Kur’an’ın mahlûk olmadığı görüşünü benimsemesine rağmen, kaynaklarda onun halku’l-Kur’ân konusunda görüş bildirmeyenleri tekfir etmeyeceğini açıklaması sebebiyle ilminden gereği gibi faydalanılmadığı belirtilmektedir. Rivayetleri Nesâî’nin es-Sünen’i dışında Kütüb-i Sitte’de yer alan ve es-Sünen adlı bir eseri bulunduğu kaydedilen Hulvânî Zilhicce 242 (Nisan 857) tarihinde Mekke’de vefat etmiş olup bu tarih 243 olarak da zikredilmiştir.


BİBLİYOGRAFYA:

Buhârî, et-Târîħu’ś-śaġīr, II, 378; İbn Ebû Hâtim, el-Cerĥ ve’t-taǾdîl, III, 21; İbn Hibbân, eŝ-Ŝiķāt, VIII, 176; İbn Adî, Esâmî men revâ Ǿanhüm Muĥammed b. İsmâǾîl el-Buħârî (nşr. Âmir Hasan Sabrî), Beyrut 1414/1994, s. 114; Hatîb, Târîħu Baġdâd, VII, 365-366; Sem‘ânî, el-Ensâb (Bârûdî), II, 247; V, 631; İbn Asâkir, Târîħu Dımaşķ, XIII, 327-331; Mizzî, Tehźîbü’l-Kemâl, VI, 259-263; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, XI, 398-400; a.mlf., Târîħu’l-İslâm: sene 241-250, s. 233-234; a.mlf., Teźkiretü’l-ĥuffâž, II, 522-523; İbn Hacer, Tehźîbü’t-Tehźîb, II, 302-303; Kettânî, er-Risâletü’l-müsteŧrafe, s. 35.

Mücteba Uğur