HÂTIB b. AMR
(حاطب بن عمرو)
Hâtıb (Ebû Hâtıb) b. Amr b. Abdişems el-Kureşî el-Âmirî (ö. 3/624’ten sonra)
Hz. Peygamber’in kâtibi, sahâbî.
Resûl-i Ekrem’in müşriklerin zulmü sebebiyle Erkam b. Ebü’l-Erkam’ın evine sığınması hadisesinden ve Hz. Ömer’den önce müslüman oldu. Müşriklerin şiddetli baskılarına göğüs gerdi. Sevde bint Zem‘a ile evli olan kardeşi Sekrân ve diğer kardeşi Selît ile birlikte Habeşistan’a hicret etti. Onun Habeşistan’a ilk hicret eden müslümanlar arasında yer aldığı ve Habeş toprağına ilk ayak basan sahâbî olduğu söylendiği gibi Habeşistan’a yapılan her iki hicrette bulunduğu da rivayet edilmektedir. Hâtıb, Medine’ye hicretin başlamasından önce Mekke’ye döndü; oradan da Medine’ye hicret etti. Hz. Peygamber’le birlikte Bedir ve Uhud gazvelerine katıldı. Belâzürî’nin bildirdiğine göre, İslâmiyet’in ilk yıllarında Kureyş’ten yazı yazmayı bilen sayılı kişilerden biri olduğu için Resûl-i Ekrem’in vahiy kâtipliğini de yaptı. Güzel konuşması sebebiyle “Kureyş’in hatibi” diye anılan, Hudeybiye’de Mekkeliler’i temsil eden ve Mekke’nin fethi sırasında müslüman olan Süheyl b. Amr da onun kardeşidir. Habeşistan’da veya Mekke’ye döndükten sonra Medine’ye hicret edemeden orada vefat eden kardeşi Sekrân’dan dul kalan Sevde bint Zem‘a’yı Hz. Hatice’nin vefatından sonra Resûlullah ile onun evlendirdiği söylenmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn İshak, es-Sîre, s. 125, 157, 205-206; İbn Hişâm, es-Sîre, I, 281, 285; İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, I, 204; III, 405; Belâzürî, Fütûh (Fayda), s. 692; İbn Abdülber, el-İstîǾâb, I, 347-348; IV, 41; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, I, 434; II, 412; VI, 64; İbn Hudeyde el-Ensârî, el-Miśbâĥu’l-muđî, Beyrut 1985, I, 85-86; İbn Seyyidünnâs, ǾUyûnü’l-eŝer, II, 316; İbn Hacer, el-İśâbe, I, 301; IV, 40; M. Mustafa el-A‘zamî, Küttâbü’n-nebî, Riyad 1401/1981, s. 52.
İ. Hakkı Ünal