HARÂMİDERE KÖPRÜSÜ
İstanbul’da Harâmidere üzerinde XVI. yüzyılda yapılmış köprü.
Kapı Ağası Köprüsü olarak da adlandırılan bu köprü eski İstanbul-Rumeli kervan yolu üzerinde, Küçük ve Büyükçekmece gölleri arasında E-5 karayolunun kenarında bulunmaktadır.
Köprünün kitâbesi olmadığından ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak adı, Mimar Sinan’ın yaptığı eserlerin listelerini veren çeşitli tezkirelerde yer aldığına göre XVI. yüzyıl içinde inşa edildiğinde şüphe yoktur. Hangi kapı ağasının vakfı olduğu ise ancak evkaf kayıtlarında yapılacak araştırmalar sonucunda meydana çıkarılabilir. Küçük olmakla beraber Türk köprü mimarisinin çok güzel ve değerli eserlerinden olan Harâmidere Köprüsü, yeni şehirler arası yolun yapılması sırasında güzergâh dışında ve çukurda kaldığından bugün kullanılmamaktadır.
Temiz bir işçilikle muntazam kesme taşlardan inşa edilen Harâmidere Köprüsü, Orhan Bozkurt’un ölçülerine göre 74,40 m. uzunluğunda ve 6,29 m. genişliğindedir. Gülgün Tunç ise bu ölçüleri 69,90 m. ve 6,20 m. olarak verir. Üç büyük gözün açıklığı 7,37, 8,79 ve 7,37 metredir. Ayrıca yanlarda ufak taşkın gözleri bulunur. Büyük gözlerin arasında 3 m. kalınlığındaki ayaklarda sel yaranlar (mahmuzlar) vardır. Bunların üstlerinde de küçük boşaltma gözleri açılmıştır. Köprü esasında, bütün benzeri yapılarda olduğu gibi ortaya doğru yükselirken yan kemerlerin üstleri doldurulduğundan tabanı düzelmiş, böylece gerçek mimari âhengi bozulmuştur. Korkuluğu teşkil eden masif taş levhalar demir kenetlerle biribirine bağlanmıştır. Korkulukların başlangıcında baba taşları vardır. Bunlardan batıdakiler yeniden yapılmıştır. Mimar Sinan yapısı ve Türk köprü mimarisinin bu güzel eserinin halen kullanılır durumda olmasına rağmen bu terkedilmiş hali gerçekten üzücüdür.
BİBLİYOGRAFYA:
Sâî, Tezkiretü’l-ebniye, s. 43, 119; Orhan Bozkurt, Koca Sinan’ın Köprüleri, İstanbul 1952, s. 12-19, lv. 1-5; Cevdet Çulpan, Türk Taş Köprüleri, Ankara 1975, s. 148, nr. 88; Gülgün Tunç, Taş Köprülerimiz, Ankara 1978, s. 93-95; M. Gojković, Stari kameni mostovi, Beograd 1989, s. 187-188 (nr. 5, 49), 228; Âli Sâim Ülgen, Mimar Sinan Eserleri, Ankara, ts., lv. 249 (rölövesi).
Semavi Eyice