GONZÁLEZ PALENCIA, don Ángel
(1889-1949)
İspanyol şarkiyatçısı.
4 Eylül 1889’da Cuenca’nın Horcajo de Santiago kasabasında dünyaya geldi. Önce din adamı olmak amacıyla papaz okuluna giderek teoloji, Latince ve felsefe okudu. Fakat daha sonra bundan vazgeçip liseye girdi. 1910’da Madrid Üniversitesi’nin Felsefe ve Güzel Sanatlar Bölümü’nü bitirdi. Fakülte sonrasında arşiv uzmanı olarak Toledo’da memuriyet hayatına atıldı. 1913’te hocası şarkiyatçı Miguel Asin Palacios’un tavsiyesi üzerine Madrid’e döndü ve görevini Archivo Histórico National’de sürdürmeye başladı. 1914 yılında burslu olarak Fas’ta bulundu; bu günler onun İslâm âlemine ve medeniyetine karşı duyduğu ilginin daha da artmasına yol açtı. Ülkesine döndüğünde La Biblioteca de Junta’daki Arapça yazmalarla Aljamiado edebiyatına ait (bk. ALJAMİA) yazma eserleri ihtiva eden çok önemli bir katalogun hazırlanmasına yardımcı oldu (Catálogo de los manuscritos árabes y aljamiados de la Biblioteca de la Junta para ampliación de estudios, Madrid 1912). Daha sonra İbnü’l-Ebbâr’ın et-Tekmile’sinin, hocası Francisco Codera y Zaidin tarafından yapılan neşri üzerine “Apéndice a la edición Codera de la Tecmila de Aben al-Abbar” adlı bir çalışma yaptı ve doktora tezi olarak hazırladığı Ebü’s-Salt ed-Dânî’nin Taķvîmü’ź-źihn fi’l-manŧıķ’ını İspanyolca çevirisiyle birlikte neşretti (Rectificacín de la mente. Tratado de lógica por da Abusalt de Denia, Madrid 1915).
Gonzáles Palencia, 1916’da Madrid Üniversitesi’ne öğretim üyesi olduktan sonra şarkiyat çalışmalarını devam ettirirken bir yandan da dikkatini İspanyol edebiyatı tarihi üzerinde yoğunlaştırmaya başladı ve zamanla kendisine o alanda büyük ün kazandıran birçok eser kaleme aldı. 1930 yılında Real Academia de Historia’ya üye seçildi. Bu münasebetle düzenlenen toplantıda verdiği İslâm medeniyetinin İspanya ve Avrupa’ya tesirleri konusundaki konferans çok beğenildi ve konuşma metni “El Islam y Occidente” başlığıyla yayımlandı (Revista de archives, bibliotecas y museos, sy. 52 [Madrid 1931], s. 266-279). 1934’te Amerika Birleşik Devletleri’ne giderek California Stanford Üniversitesi’nde
İspanyol edebiyatı okuttu ve ayrıca Harvard, Cornell, Columbia, Washington, Ohio, Berkeley ve San Fransisco üniversitelerinde birçok konferans verdi. 1936’da başlayan İspanya iç savaşı sebebiyle bir süre, Granada’daki Escuela de Estudios Árabes’ın müdürlüğünü yapmasının dışında ilmî çalışmalardan çok savaşın ortaya çıkardığı güncel meselelerle uğraşmak zorunda kaldı. 1938’de Stanford Üniversitesi’nde ders vermek üzere yeniden Amerika Birleşik Devletleri’ne gittiyse de iç savaşın sona ermesiyle birlikte ülkesine döndü ve Madrid Üniversitesi’ndeki hocalığına tekrar başladı. Bu arada Revista del Archivo, Biblioteca y Museo del Ayuntámiento de Madrid dergisinin yöneticiliğini de yürüttü. 1939 yılında ilmî faaliyetlerinin yanı sıra Madrid Belediyesi bünyesinde idarecilik görevi üstlendi ve bu görevi 1946’ya kadar sürdürdü. 1940 yılında, kendisini daha önce çalışmalarından dolayı iki defa ödüllendiren İspanyol Kraliyet Akademisi’ne üye seçildi. İç savaşa kadar şarkiyat ve İspanyol edebiyatı çalışmalarını birlikte götürmüş olan Gonzáles Palencia, bu tarihten sonra ikincisine daha fazla eğilerek şarkiyatla ilgili çalışmalarını hemen hemen sadece başka araştırmacılar tarafından yazılan eserlerin tanıtılması ve bazı dokümanların neşriyle sınırlamıştır.
Eserleri. Gonzáles Palencia’nın kitap, makale ve kitap tanıtma yazısı şeklinde 340’ı bulan yayınları arasında, yukarıda zikredilenlerin dışında kalan şarkiyatla ilgili kitaplarının en önemlileri şunlardır: 1. Historia de la España musulmana (Madrid 1925). Her seviyeden okuyucu dikkate alınarak hazırlanmış, Endülüs İslâm medeniyeti hakkında oldukça objektif tesbitler ihtiva eden bir çalışmadır. 2. Los Mozárabes de Toledo en los siglos XII y XIII (I-IV, Madrid 1926-1930). İslâm kültürünün tesiri altında kalarak Araplaşan Toledolu hıristiyanların (müsta‘rib*) dinî ve içtimaî hayatını konu edinen ve tamamen arşiv belgelerine dayanılarak hazırlanan önemli bir eserdir. 3. Historia de la literatura árabigo española (Madrid 1928). Genel mahiyette hazırlanmış bir Endülüs Arap edebiyatı tarihi olup Hüseyin Mü’nis tarafından Arapça’ya çevrilmiştir (Kahire 1955). 4. Catálogo de las ciencias de Alfarabi (Madrid 1932). Fârâbî’nin İĥśâǿü’l-Ǿulûm adlı eserinin İspanyolca tercümesiyle birlikte gerçekleştirilmiş neşridir. 5. Ibn Tufayl: El Filosofo autodidacto (Madrid 1934). 6. Moros y Cristianos en al España musulmana (Madrid 1945). İslâm ve Batı, İspanyol halkı ve kültürü üzerinde İslâm’ın izleri, Fârâbî’nin ilimleri tasnifi, XII-XIII. yüzyıllarda Tuleytula (Toledo) gibi konuları ihtiva eden bir makaleler mecmuasıdır (eserlerinin tam listesi için bk. Al-Andalus, XIV/2, s. XIII-XXV).
BİBLİYOGRAFYA:
A. González Palencia, Târîħu’l-fikri’l-Endelüsî (trc. Hüseyin Mü’nis), Kahire 1955, s. V-IX; Necîb el-Akīkī, el-Müsteşriķūn, Kahire 1980, II, 201-202; Mîşâl Cühâ, ed-Dirâsâtül-ǾArabiyye ve’l-İslâmiyye fi Ûrûbbâ, Beyrut 1982, s. 139-140; E. Garcia Gómez, “Don Ángel González Palencia (1889-1949)”, Al-Andalus, XIV/2, Madrid 1949, s. I-XI; “Extracto de la bibliografía de Don Ángel González Palencia”, a.e., XIII-XXV (1948-73).
Mehmet Özdemir