es-SÜNEN

(السنن)

Dârekutnî’nin (ö. 385/995) ahkâmla ilgili, özellikle illetli hadisleri içeren eseri.

Diğer sünenlerin aksine ahkâmla ilgili illetli hadisleri, bunların arasındaki farklılıkları ve kusurları ortaya koymak amacıyla yazılan eserde sahih, hasen, zayıf ve mevzû her tür hadisin yer aldığı, hatta bazı bölümlerinde hiçbir makbul hadise rastlanmadığı görülmektedir. es-Sünen’de yirmi üç kitap içinde yaklaşık 5687 merfû, mevkuf ve maktû hadis bulunmaktadır. Müellif bunların bazısının sıhhat derecesini açıklamışsa da çoğu hakkında bir şey söylememiştir. Kitap sonraki dönemlere Dârekutnî’nin birkaç talebesinin rivayetiyle ulaşmış olup bunlardan Ebû Bekir Muhammed b. Abdülmelik b. Bişrân, Ebû Tâhir Muhammed b. Ahmed b. Abdürrahîm ve Ebû Bekir el-Berkānî’nin nüshalarındaki hadislerin sened ve metinleri arasında bazı farklılıkların bulunduğu, Ebû Tâhir’in rivayetinde “Kitâbü’s-Sebaķ”ın eksik olduğu bildirilmektedir. es-Sünen Delhi’de (1306, 1310/1892, et-TaǾlîķu’l-muġnî ile birlikte), Kahire’de (nşr. Abdullah Hâşim Yemânî, I-IV, 1386/1966, et-TaǾlîķu’l-muġnî ile birlikte), Medine’de (I-IV, 1386/1966, et-TaǾlîķu’l-muġnî ile birlikte), Beyrut’ta (I-IV, 1406/1985, et-TaǾlîķu’l-muġnî ile birlikte; nşr. Mecdî b. Mansûr b. Seyyid eş-Şûrâ, I-IV, 1417/1996; nşr. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavviz, I-III, 2001; nşr. Hasan Abdülmün‘im Şelebî, I-VI, 2004; nşr. Abdülganî Mestû, 2006) yayımlanmıştır.

es-Sünen üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmış olup bunlardan Ebû Muhammed Abdullah b. Yahyâ el-Gassânî’nin Taħrîcü’l-eĥâdîŝi’đ-đıǾâf min Süneni’d-Dâreķuŧnî (nşr. Eşref b. Abdülmaksûd, Riyad 1411/1991), Azîmâbâdî’nin et-TaǾlîķu’l-muġnî Ǿalâ Süneni’d-Dâreķuŧnî adlı şerhi (I-II, Delhi 1910; I-IV, Kahire, ts. [es-Sünen ile birlikte]), Muhammed Selîm ve arkadaşlarının Fihrisü eĥâdîŝ ve âŝâri Süneni’d-Dâreķuŧnî (I-II, Beyrut 1986), Yûsuf Abdurrahman el-Mar‘aşlî’nin Fehârisü Süneni’d-Dâreķuŧnî (Beyrut 1406/ 1986) ve el-MuǾcemü’l-müfehres li-elfâži’l-ĥadîŝi’n-nebeviyyi’ş-şerîf fî Süneni’d-Dâreķuŧnî (Beyrut 1406/1986) adlı eserleri zikredilebilir. Abdullah b. Dayfullah er-Ruhaylî, el-İmâmü’d-Dâreķuŧnî ve Kitâbühü’s-Sünen adlı bir doktora tezi (1403, Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye), Muhammed Râzî Hâc Osman el-Metrûkûn ve merviyyâtühüm fî Süneni’d-Dâreķuŧnî (1401, Medine İslâm Üniversitesi), Mehmet Dinçoğlu Darekutnî ve Sünen Adlı Eseri (1993, SÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü) başlıklı birer yüksek lisans çalışması yapmışlardır. Abdülfettâh Ebû Gudde, es-Sünnetü’n-nebeviyye ve beyânü medlûlihâ eş-şerǾî ve’t-taǾrîf bi-ĥâli Süneni’d-Dâreķuŧnî adlı eserinde (Dımaşk 1412/1992) es-Sünen’i özlü bir şekilde tanıtmıştır. Ebû Gudde’nin bu küçük çaplı eserini Harun Reşit Demirel “Sünnet Kavramının Hukukî Anlamı ve Dârekutnî’nin Sünen’i Üzerine Bir İnceleme” (bk. bibl.), Enbiya Yıldırım ve Mesut Duman, “Sünnet İfadesinin Dinî Anlamı ve Dârekutnî’nin Sünen’inin Konumu” (Usûl İslam Araştırmaları, sy. 5 [Adapazarı 2006], s. 77-108) adıyla Türkçe’ye çevirmişlerdir.

BİBLİYOGRAFYA:

Dârekutnî, es-Sünen (nşr. Şuayb el-Arnaût v.dğr.), Beyrut 2003, Şuayb el-Arnaût’un girişi, I, 30-62; Abdülazîz ed-Dihlevî, Bustânü’l-Muhaddisîn (trc. Ali Osman Koçkuzu), Ankara 1986, s. 93-94; Azîmâbâdî, et-TaǾlîķu’l-muġnî Ǿale’d-Dâreķuŧnî (nşr. Abdullah Hâşim Yemânî el-Medenî, Sünenü’d-Dâreķuŧnî içinde), Kahire 1386/1966, I, 9-10; Sezgin, GAS, I, 207; M. Zubayr Sıddiqi, Hadis Edebiyatı Tarihi (trc. Yusuf Ziya Kavakcı), İstanbul 1966, s. 110-111; İsmail L. Çakan, Hadîs Edebiyâtı, İstanbul 1989, s. 95-96; Abdülfettâh Ebû Gudde, es-Sünnetü’n-nebeviyye ve beyânü medlûlihâ eş-şerǾî ve’t-taǾrîf bi-ĥâli Süneni’d-Dâreķuŧnî, Dımaşk 1412/1992, s. 22-40; a.mlf., “Sünnet Kavramının Hukukî Anlamı ve Dârekutnî’nin Sünen’i Üzerine Bir İnceleme” (trc. Harun Reşit Demirel), www.dinbilimleri.com/ dergi/cilt5/sayı1/makale/demirel.pdf), s. 305-331.

Abdullah Aydınlı