EBÛ TÂŞFÎN II
أبو تاشفين
Ebû Tâşfîn Abdurrâhmân b. Ebî Hammû Mûsâ b. Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yağmurasan ez-Zeyyânî (ö. 795/1393)
Abdülvâdîler Devleti hükümdarı (1389-1393).
752’de (1351) Nedroma’da doğdu ve gençliğini burada geçirdi. Sultan Ebû Sâbit’in (1348-1352) Merînîler karşısında tutunamayarak Tunus’a kaçması üzerine, Merinî Sultanı Ebû İnân tarafından zâhid bir insan olan dedesi Ebû Ya‘kūb ile birlikte Fas’a gönderildi ve burada kendilerine çok iyi muamele edildi. Ebû Tâşfîn, babası II. Ebû Hammû’nun Tilimsân’a dönerek Abdülvâdîler’in başına geçmesi üzerine Fas’tan Tilimsân’a döndü (760/1359) ve veliaht tayin edildi. Ancak Ebû Tâşfîn tahtın normal şekilde boşalmasını beklemeyip babasını ve kardeşlerini Oran şehrinde hapsettirerek hükümdarlığını ilân etti (1388). Babası II. Ebû Hammû bir süre sonra hapisten kurtulup Tilâmsân’a döndü, oğlu ile görüşüp tahttan feragat ettiğini bildirerek hacca gitmek için izin istedi ve Ebû Tâşfîn’in verdiği bir gemiyle yola çıktı. Fakat yolda gemideki muhafızları çeşitli vaadlerle kandırıp Bicâye’de karaya çıktı ve Tilimsân’a dönerek tahtı tekrar ele geçirdi (790/1388) Bu gelişmeler üzerine Fas’a
iltica eden Ebû Tâşfîn, Merînîler’den sağladığı kuvvetlerle Tilimsân üzerine yürüdü. Gırân’da meydana gelen savaşta babası II. Ebû Hammû yenildi ve öldürüldü. Böylece Ebû Tâşfîn tahtı tekrar ele geçirdi (1 Zilhicce 791/21 Kasım 1389). Ebû Tâşfîn Merînîler’in himayesinde tahta çıktığı için onlara tâbi olarak adına hutbe okuttu ve para bastırdı. 17 Receb 795 (29 Mayıs 1393) tarihinde ölen Ebû Tâşfîn’in kabri Brosselard tarafından Tilimsân’daki eski bir hisar mezarlığında tesbit edilmiştir. Ebû Tâşfîn son derece ihtiraslı, gaddar ve sefih bir insandı. Hatalarını unutturmak için güzel sanatları ve edebiyatı teşvik ve himaye etmiştir. Mevlid kandilleri babasının zamanında olduğu gibi onun döneminde de büyük törenlerle kutlanmıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
İbnü’l-Furât, Târîh, Beyrut 1936-42, IX, 354; İbnü’l-İmâd, Şezerât, VI, 343-344; M. C. Brosselard, Mémoire Epigraphique et historique sur les tombeaux, des Emirs Beni Zeiyan, Paris 1876, s. 73; Ahmed b. Hâlid en-Nâsırî, el-İstiksâ (nşr. Ca‘fer en-Nâsırî – Muhammed en-Nâsırî), Dârülbeyzâ 1954-56, IV, 76; Ziriklî, el-AǾlâm, IV, 115-116; Abdülhamîd Hâciyât, Ebû Hammû Mûsâ ez-Zeyyânî: hayâtühû ve âsâruh, Cezayir 1394/1974, s. 144-155; Âdil Nüveyhiz, MuǾcemü aǾlâmi’l-Cezâǿir, Beyrut 1400/1980, s. 57; Abdurrahman el-Cîlânî, Târîhu’l-Cezâǿiri’l-Ǿâm, Beyrut 1400/1980, II, 188-189; Muhammed b. Amr, Tilimsân Ǿabre’l-Ǿusûr, devruhâ fî siyâse ve hadâreti’l-Cezâǿir, Cezayir 1984, s. 199-203; A. Bel, “Ebû Taşfîn”, İA, IV, 54; a.mlf., “Abu Tashufın II”, EI² (İng.), I, 155; G. Marçais, “ǾAbd al-Wādids”, a.e., I, 93.
Mehmet Özdemir