EBÛ HASME el-ENSÂRÎ
أبو حثمة الأنصاري
Ebû Hasme Abdullah (Âmir) b. Sâide b. Âmir el-Ensârî (ö. 41/661 [?])
Sahâbî.
Medine’de yaşayan Evs kabilesinin Benî Hârise koluna mensup olup künyesiyle tanınmaktadır. Hz. Peygamber vefat ettiği zaman henüz yedi sekiz yaşlarında bir sahâbî olan oğlu da Sehl b. Ebû Hasme diye anılır. Bazı kaynaklarda adının Ebû Hayseme diye zikredilmesi (İbn İshak, s. 304; İbn Hişâm, III, 65) doğru değildir.
Uhud Gazvesi öncesinde Hz. Peygamber, kendilerini Uhud’a kestirme yoldan ve düşmanla karşılaşmadan kimin götürebileceğini soruşturdu. Bu göreve tâlip olan Ebû Hasme İslâm askerlerini Hâriseoğulları’nın arazisinden geçirerek Uhud’a götürdü. İbn Ebû Hâtim’in bu kılavuzluk görevini Ebû Hasme’nin oğlu Sehl’in yaptığını ileri sürmesi, Sehl’in o sırada henüz çocuk yaşta olması sebebiyle doğru bulunmamıştır. Ebû Hasme Uhud’dan sonraki gazvelere de katılmış, Hayber’in fethinde süvari olması sebebiyle kendisine iki hisse verilmiştir.
Hz. Peygamber, Ebû Hasme’nin mahsullerin miktarını takdir konusundaki yeteneğinden faydalanmış ve onu Hayber’e zekât takdiri için göndermiştir. Bir sahâbî onu, kendisine çok zekât takdir ettiği iddiasıyla Resûlullah’a şikâyet etmiş, ancak Ebû Hasme’nin bu sahâbîye geçimine yetecek ve hatta fakirlere dağıtacak kadar mahsul bıraktığını söylemesi üzerine Resûlullah kendisini haklı görmüştür (Dârekutnî, II, 135). Onun bu görevi ilk üç halife döneminde de devam etmiştir.
Ebû Hasme’nin, Muâviye devrinin ilk (41/661) veya son yıllarında (60/680) vefat ettiği söylenmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn İshak, es-Sîre, s. 304; Vâkıdî, el-Megāzî, I, 219; İbn Hişâm, es-Sîre, III, 65; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), II, 506; Dârekutnî, es-Sünen, Beyrut, ts. (Âlemü’l-kütüb), II, 135; İbn Hazm, Cemhere, s. 342; İbn Abdülber, el-İstî‘âb, II, 41; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gābe, III, 123, 253; VI, 68; İbn Hacer, el-İsâbe (Bicâvî), III, 195-196; VII, 85-86; Abdülhay el-Kettânî, et-Terâtîbü’l-İdâriyye (Özel), II, 109, 159; Köksal, İslâm Tarihi (Medine), III, 78-79.
İsmail L. Çakan