DEFREMERY, Charles François
(ö. 1822-1883)
Fransız şarkiyatçısı.
8 Aralık 1822’de Cambrai’de doğdu. 1840’ta Paris’e giderek Reinaud, Caussin de Perceval ve Quatremère gibi ünlü şarkiyatçılardan Arapça ve Farsça dersleri aldı. Caussin de Perceval’den sonra Collège de France’da öğretim üyesi olarak çalıştı (1868). Bir müddet sonra rahatsızlığı yüzünden bu görevden ayrılıp İran tarihi ve edebiyatıyla ilgilenmeye başladı. 18 Ağustos 1883’te Saint-Valery-enCaux’ta öldü.
Eserleri. Daha çok neşre hazırladığı eserlerle tanınan Defrémery’nin Mémoires d’histoire orientale adlı kitabı, Journal Asiatique’te yayımlanan Doğu tarihiyle ilgili makalelerini ihtiva etmekte olup iki cilt halinde basılmıştır (Paris 1854-1862). Neşre hazırladığı ve Fransızca’ya çevirdiği eserler de şunlardır: 1. İbn Battûta, Rihle (Tuhfetü’n-nüzzâr fî garâibi’l-emsâr ve acâibi’l-esfâr). İtalyan şarkiyatçısı Sanguinetti ile beraber neşre hazırladığı bu eser Fransızca tercümesiyle birlikte (Voyages d’Ibn Batoutah texte arabe, accompagné d’une traduction) dört cilt halinde yayımlanmıştır (Paris 1853-1858). 2. İbnü’l-Esîr, el-Kâmil. Eserin Haçlı seferleriyle ilgili bölümlerini J. T. Reinaud ile beraber Fransızca tercümesiyle birlikte (Recueil des Histoirens des Croisades, histoirens orientaux) iki cilt halinde neşretmiştir (Paris 1872-1887). 3. Mîrhând, Ravzatü’s-safâ. Eserin Gurlular’la ilgili kısmını Fransızca’ya çevirmiş ve notlar ilâve ederek yayımlamıştır (“Histoire des sultans Ghourides, extraite de l’histoire universelle de Mirkhond”, JA, IV. seri, II [1843], s. 167-200, III [1844], s. 258-291). 4. Hamdullah Müstevfî-i Kazvînî, Târîh-i Güzîde. Bu eserin Selçuklular’la ilgili kısmını Fransızca’ya çevirerek neşretmiştir (“Histoire des Seldjoukides, extrait du Tarikh-i Guzideh”, JA, IV. seri, XI [1848], s. 417-462; XII [1848], s. 259-279, 334-370; XIII [1849], s. 15-55). 5. Hândmîr, Habîbü’s-siyer. Eserin, Türkistan ve Mâverâünnehir’e hâkim olan Moğol hanlarından bahseden kısmını notlar ilâvesiyle Fransızca’ya çevirmiştir (“Histoire des Khans Mongols du Turkestan et de la Transoxianei extraite du Habib Essiier de Khondémir”, JA, IV. seri, XIX [1852], s. 58-94, 216-288). 6. Atâ Melik Cüveynî, Târîh-i Cihângüşâ. Bu eserin Mahmûd Târâbî’nin isyanı, Çağatay Han, oğlu ve torunuyla ilgili kısımlarını Fransızca tercümesiyle birlikte yayımlamıştır (JA, IV. seri, XX [1852], s. 370-406).
Defrémery’nin önemli çalışmalarından biri de Selçuklu Sultanı Berkyaruk hakkındadır (“Recherches sur le règne du sultan seldjoukide Barkiarok [1092-1104 de L’ère chrétienne]”, JA, V. seri, I (1853), s. 425-458; II [1853], s. 217-232).
BİBLİYOGRAFYA:
Storey, Persian Literature, I, 263-264; Ziriklî, el-Alâm, III, 221-222; J. Fück, Die arabischen studien in Europa, Leipzig 1955, s. 202; Necîb el-Akıkı, el-Müsteşrikun, Kahire 1980, I, 190-191; Bedevî, Mevsûatü’l-müsteşrikın, s. 162; Ebü’l-Kasım Sehâb, Ferheng-i Hâverşinâsân, Tahran, ts., s. 110-111; W. H. Behn, Index Islamicus 1665-1905, Millersville 1989, bk. İndeks; Cl. Huart, “ed-Dürûsü’l-Arabiyye fî Fransa”, MMİADm., V/4 (1925), s. 163; TA, XII, 401; ML, III, 441.
Abdülkerim Özaydın