DECCÂL
(دجال)
Hadis ilminde cerh ifade eden bir terim.
Sözlükte “çok yalan söyleyen, göz boyayan, sahtekâr” anlamına gelir. Hz. Peygamber, kendinden sonra ortaya çıkacak yalancı peygamberlerden söz ederken onlar hakkında “deccâl, kezzâb” tabirlerini kullanmıştır (Buhârî, “Fiten”, 25; Müslim, “Fiten”, 84). Hadis uydurmayı meslek haline getiren yalancı râvileri ifade etmek için cerh ve ta‘dîl* ilminde deccâl kelimesi kullanılmıştır. Cerh lafızlarını en ağırından en hafifine doğru altı dereceye ayıran hadis tenkitçilerinden İbn Ebû Hâtim, Hatîb el-Bağdâdî, İbnü’s-Salâh, Zehebî ve Zeynüddin el-Irâkı’ye göre deccâl terimi birinci derecede, İbn Hacer el-Askalânî ve Sehâvî’ye göre ise ikinci derecede ağır cerh lafızlarındandır. Buna göre deccâl olarak nitelendirilen kimsenin rivayet ettiği hadis hiçbir şekilde kullanılmaz.
BİBLİYOGRAFYA:
Lisânü’l-Arab, “deccâl” md.; Buhârî, “Fiten”, 25; Müslim, “Fiten”, 84; Hatîb, el-Kifâye, Medine, ts., s. 23; İbnü’s-Salâh, Ulûmü’l-hadîs, Kahire, ts., s. 59; Zehebî, Mîzânü’l-itidâl, I, 4; Irâkı, Şerhu’l-Elfiye, Beyrut, ts., II, 10-11; İbn Hacer, Şerhu Nuhbeti’l-fiker, Kahire 1989, s. 65; Sehâvî, Fethu’l-mugıs, I, 370; Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî, I, 346.
Emin Aşıkkutlu