CEMÎL b. MA‘MER &&&(جميل بن معمر)&&& Ebû Ma‘mer Cemîl b. Ma‘mer b. Habîb el-Kureşî el-Cumahî
Sahâbî.
İslâmiyet’ten önce babasıyla birlikte Ficâr Savaşı’na katıldığı rivayet edilir. Cemîlü Büseyne diye tanınan meşhur Arap şairi Cemîl b. Abdullah b. Ma‘mer el-Uzrî ile bir ilgisi yoktur. Cemîl b. Ma‘mer, Hz. Ömer’in müslüman olduğunu Mekkeliler’e ilân etmesiyle tanınır. Ömer müslüman olduğunu herkese duyurmak için Kureyş içinde söz taşımakla tanınan Cemîl b. Ma‘mer’i buldu ve ona müslüman olduğunu, fakat bu durumu kimseye söylememesini tenbih etti. Cemîl ise hemen Mekkeliler’in toplandığı yere koştu ve, “Ömer dinden çıkmış!” diye bağırarak onun müslüman olduğunu ilân etti. Peşinden gelen Hz. Ömer ise dinden çıkmadığını, aksine müslüman olduğunu söyledi.
“Allah bir adamın içinde iki kalp yaratmamıştır” meâlindeki âyetin (el-Ahzâb 33/4) kendileri hakkında nâzil olduğu söylenen kişilerden biri de Cemîl’dir. Onun müslüman olmadan önce çok akıllı sayıldığı veya iki kalbi olduğunu, bu sebeple de Hz. Peygamber’den çok şey öğrendiğini iddia ettiği için “zü’l-kalbeyn” lakabıyla anıldığı kaydedilmektedir. Cemîl 630’da epeyce ihtiyarladığı sıralarda müslüman oldu. Babası da sahâbî idi. Huneyn Savaşı’na katıldı ve şair Ebû Hırâş el-Hüzelî’nin bir mersiye ile yâdettiği Züheyr b. el-Ebcer (el-Egar, el-Acve) el-Hüzelî’yi öldürdü. Mısır’ın fethine de iştirak eden Cemîl b. Ma‘mer Hz. Ömer zamanında 100 yaşlarında iken vefat etti.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn İshak, es-Sîre, s. 164; İbn Hişâm, es-Sîre, I, 348-349; IV, 472-473; Zübeyrî, Nesebü Kureyş, s. 394-395; İbn Şebbe, Târîhu’l-Medîneti’l-münevvere, III, 792-793; Müberred, el-Kâmil (nşr. Muhammed Ahmed ed-Dâlî), Beyrut 1406/1986, II, 564-567; İbn Abdülber, el-İstî‘âb, I, 236; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gābe, I, 351; Fâsî, el-İkdü’s-semîn, III, 442-443; İbn Hacer, el-İsâbe, I, 244.
İsmail L. Çakan