BEKRÎ, Ebü’l-Hasan el-Kasasî

أبو الحسن البكري القصصي

Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillâh b. Muhammed el-Bekrî (ö. VII/XIII. yüzyılın sonları [?])

İslâmiyet’in ilk yıllarına dair hayal mahsulü hikâyeleriyle tanınan bir müellif.

Bekrî’nin hayatına dair bilgi bulunmadığı gibi hangi yüzyılda yaşadığı da kesin olarak belli değildir. Zehebî V. (XI.) yüzyılda yaşadığını tahmin etmekte, III. (IX.) yüzyılın ortalarında öldüğünü kaydeden Luvîs Şeyho ise bu bilgiyi hangi kaynaktan aldığını belirtmemektedir. F. Rosenthal onun VII. (XIII.) yüzyılın sonlarına doğru yaşamış bazı müelliflerden nakiller yaptığını söyleyerek bu yüzyılda yaşamış olabileceğini ve ona nisbet edilen eserlerin hepsinin kendisine aidiyetinin de kesin olmadığını ileri sürmektedir. Bekrî’nin “Basralı vâiz” şeklindeki unvanına itibar edilecek olursa muhtemelen Irak’ta yaşadığı söylenebilir. Hz. Peygamber’in hayatını anlatan Sîretü’n-nebî adlı eseri hayalî hikâyelerle ve yanlış bilgilerle dolu olduğu için okunması bir fetva ile yasaklanmıştır. Zehebî onu “iftira etmekten ve yalan söylemekten utanmayan, hatta Müseylimetülkezzâb’dan daha yalancı biri” olarak tavsif etmekte, yazdığı şeylerin hiçbir mesnedi bulunmadığını veya anlattığı olaylara pek çok uydurma bilgi ilâve ettiğini söylemektedir.

Bekrî’nin başlıca eserleri şunlardır: 1. ed-Dürretü’l-mükellele fî fütûĥi Mekkete’l-mübeccele. Mekke’nin fethini anlatan bu manzume Vâkıdî’nin Fütûĥu’ş-Şâm adlı eserinin kenarında birçok defa basılmıştır (Kahire 1278, 1293, 1297, 1300, 1301, 1303, 1304, 1310, 1343). 2. Fütûĥu’l-Yemen. Ĥikâyetü (Ġazvetü) reǿsi’l-ġūl diye de tanınan bu kitabın birçok baskısı yapılmıştır (Kahire 1282, 1288, 1297, 1299, 1302, 1305, 1315, 1324; Bombay 1295). 3. Ġazvetü’l-İmâm ǾAlî b. Ebî Ŧâlib maǾa’l-laǾîn Heđđâm b. el-Ĥaccâf. Bazı kaynaklarda el-Ĥuśûnü’s-sebǾa veya Ġazâtü sebǾ husûn adıyla geçen ve asılsız hikâyelerle dolu olan bu kitapta yedi kaleye sahip olan Heddâm b. Haccâf ile Hz. Ali arasında geçen savaşlar anlatılmaktadır (Kahire 1280, 1304, 1307). 4. Ġazvetü’l-aĥzâb. Hz. Ali’nin ve bazı sahâbîlerin kahramanlıklarını anlatan eser VâķıǾatü’l-Ħendeķ, adıyla da bilinmektedir (Kahire 1301, 1305). 5. BedâǿiǾu’z-zühûr ve veķāǿiǾu’d-dühûr. Hz. Peygamber’in sîreti ile Mısır’a dair asılsız hikâyelerin anlatıldığı kitap Ķıśśatü’l-muķaddem Ǿale’z-zeybaķ, ile birlikte yayımlanmıştır (Kahire 1297, 1304). 6. Ķıśśatü İslâmi’ŧ-Ŧufeyl b. ǾÂmir ed-Devsî (Kahire 1322). 7. Feżâǿilü’n-nıśf min ŞaǾbân. Eser birçok uydurma hadis ihtiva etmektedir (İskenderiye 1286). 8. İntiķālü envâri mevlidi’l-Muśŧafâ el-muħtâr ve muǾcizâtühû ve meġāzih. Brockelmann eserin birçok defa basıldığını söylemektedir (bk. GAL Suppl., I, 616). 9. Sîretü’n-nebî. Eserin Siyer-i Nebî Tercümesi adlı çevirisinin bir nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır (Hacı Mahmud Efendi, nr. 4361, 397 varak).

BİBLİYOGRAFYA:

Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, XIX, 36; a.mlf., Mîzânü’l-iǾtidâl, I, 112; İbn Hacer, Lisânü’l-Mîzân, I, 202; Keşfü’ž-žunûn, I, 195; Serkîs, MuǾcem, I, 578; Brockelmann, GAL, I, 445; Suppl., I, 616; Ziriklî, el-AǾlâm, I, 148-149; F. Rosenthal, “al-Bakrī”, EI² (İng.), I, 964-965.

DİA