BECELÎ, Ali b. Hüseyin
علي بن حسين البجلي
Alî b. el-Hüseyn b. Versand el-Becelî
III. (IX.) yüzyılda Fas Berberîleri arasında Beceliyye diye bilinen Şiî fırkanın kurucusu.
Şiî kaynaklarında adından ve eserlerinden söz edilmeyen Becelî’nin, Arap coğrafyacılarının verdikleri bilgilerden Mağrib’de bir Şiî fırkanın kurucusu olduğu anlaşılmaktadır. İbn Versand diye de anılan Becelî’nin doğum ve ölüm tarihleri bilinmemekle birlikte onun Şiî fıkıh rivayetlerini ihtiva eden kitaplarından Kadî Nu‘mân’ın Kitâbü’l-Îzâh, adlı eserine alıntılar yapmasına bakılırsa eserlerini III. (IX.) yüzyıl ortalarında yazdığı söylenebilir. Becelî nisbesi o devirde Kûfeli Şiî râviler arasında yaygın olup Arap kabilelerinden Becîle veya Benî Süleym’den Becle’ye nisbeti ifade etmekte, Versand ismi ise Berberî menşeli olarak görülmektedir.
Kastilya’nın Nefta beldesinde yaşayan ve faaliyetlerini burada sürdüren Becelî’nin doktrini ilk defa büyük bir ihtimalle oğlu Hasan b. Ali tarafından 280’den (893) önce Der‘a’da, daha sonra muhtemelen torunu olan Muhammed b. Hasan vasıtasıyla da Sûs’ta yayılmıştır. İbn Havkal kendi zamanında es-Sûsü’l-Aksâ halkının Mâlikîliler’le Becelîler’den oluştuğunu, her iki grup arasında mücadele ve kavgaların eksik olmadığını, bu iki mezhep mensuplarının şehrin büyük camiinde sıra ile ezan okuyup sıra ile namaz kıldıklarını kaydettikten sonra Becelîler’in Mûsâ el-Kâzım’ı imam ve mehdî olarak kabul ettiklerini ve Ali b. Hüseyin b. Versand’a mensup olduklarını belirtmektedir. Bu arada bazı rivayetler bu fırkanın imâmeti sadece Hz. Hasan nesline tahsis ettiğini ifade ederken mensuplarının Beceliyye diye anılmasının da İbn Versand’dan sonraki devreye ait olduğunu belirtir.
Becelî muhtemelen III. (IX.) yüzyılın ikinci yarısında ölmüştür.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Havkal, Sûreti’l-arz, I, 91-92; Bekrî, el-Mesâlik, s. 161; el-Hulelü’s-sündüsiyye, I, 415; Wilferd Madelung, “The Sources of Ismaili Law”, JNES, XXV (1976), s. 39; a.mlf., “Some Notes on None Ismaili Shiism in the Maghrib”, St.I, XLIV (1977), s. 87-89; a.mlf., “İbn Warsand”, EI² Suppl. (İng.), s. 402.
Mustafa Öz