BAKARÎ
البقري
Şemsüddîn Ebü’l-İkrâm Muhammed b. Kāsım b. İsmâîl el-Bakarî (ö. 1111/1699)
Ezher Camii şeyhülkurrâsı, Şâfiî fakihi.
Mısır’ın Dârülbakar köyünde doğdu. Tahsilini Kahire’de yaptı. Kıraatta Abdurrahman el-Yemenî, hadiste Bâbilî, Nûreddin el-Halebî ve Burhâneddin el-Lekānî, fıkıhta Mezzâhî, tarikat ve tasavvufta amcası Mûsâ b. İsmâil el-Bakarî gibi zamanın ileri gelen âlimlerinden faydalandı. Şâfiî fıkhı üzerinde derinleşti. Bununla beraber esas ihtisas alanının Kur’an ilimleri ve kıraat olduğu eserlerinden anlaşılmaktadır. Bilhassa kıraat konusunda kendisinden pek çok kişi istifade etmiştir.
Eserleri. 1. el-KavâǾidü’l-mukarrere fi’l-fevâǿidi’l-muharrere. Kıraat imamlarının okuyuş özellikleri ve kaideleri hakkındadır. 2. Ġunyetü’ŧ-ŧâlibîn ve münyetü’r-râġıbîn. Tecvidle ilgili olup Mukaddimetü’l-Bakarî diye de bilinir. 3. Hâşiye Ǿalâ risâle fi’t-tecvîd ve’r-resm ve mehârici’l-hurûf. Tecvid hakkında kaleme aldığı bir risâle üzerine yazdığı hâşiyedir. 4. el-ǾUmdetü’s-seniyye. Sâkin nûn, tenvin, med ve kasır gibi tecvid kaideleri hakkındadır. 5. Fethu’l-kebîri’l-müteǾâl. Âyetlerdeki bazı müşkilleri açıklamaktadır. Ayrıca Fevâǿid fi’l-vakf ve’l-ibtidâǿ, Risâle fî tecvîdi’l-Kurǿâni’l-Kerîm, Şerĥu Muķaddimeti’l-Ecrûmiyye adlı eserleriyle bir kasidesi bulunmaktadır (Şerĥu Muķaddimeti’l-Ecrûmiyye ve Fetĥu’l-kebîri’l-müteǾâl dışındaki eserlerinin yazma nüshaları için bk. Brockelmann, GAL, II, 429; Suppl., II, 454; Fihrisü maħŧûŧâti Dâri’l-Kütübi’z-Zâhiriyye, I, 224-225, 436-439; el-Fihrisü’ş-şâmîl..., II, 427-433).
BİBLİYOGRAFYA:
Murâdî, Silkü’d-dürer, Bulak 1301 → Bağdad, ts. (Mektebetü’l-Müsennâ), IV, 121-122; Cebertî, ǾAcâǿibü’l-âsâr, I, 116; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 307; Îzâĥu’l-meknûn, II, 149; Brockelmann, GAL, II, 429; Suppl., II, 454; Ziriklî, el-AǾlâm, VII, 229; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, XI, 136; Fihrisü maħŧûŧâti Dâri’l-Kütübi’z-Zâhiriyye (haz. Salâh Muhammed el-Haymî), Dımaşk 1403 / 1983, I, 224-225, 436-439; el-Fihrisü’ş-şâmil li’t-türâsi’l-ǾArabiyyi’l-İslâmiyyi’l-mahtût: Ǿulûmü’l-Kurǿân, mahtûtâtü’t-tecvîd (nşr. el-Mecmûu’l-melikî li-buhûsi’l-hadâreti’l-İslâmiyye), Amman 1406/1986, II, 427-433.
Kemal Atik