BÂHİLE (Benî Bâhile)
بنو باهلة
Eski bir Arap kabilesi.
Araplar’ın Adnânî soyundan Kays Aylân’a bağlı büyük bir kabile olup Kays Aylân’dan Mâlik b. A‘sur ile evlenen Bâhile bint Sa‘b’ın adıyla anılır. Bâhile kocasının ölümünden sonra üvey oğlu Ma‘n b. Mâlik ile evlenmiş ve her iki evliliğinden birçok çocuğu olmuştur. Kendi çocukları ile Ma‘n’ın diğer evliliklerinden olan çocuklarını Bâhile büyütüp yetiştirdiği için bunlara Bâhile oğulları (Benî Bâhile) adı verilmiştir.
Önceleri Arabistan’ın kuzeyinde Yemâme çevresinde yaşayan Bâhile kabilesi daha sonra Basra civarına göç etti ve Basra’ya 5 km. mesafede hac yolu üzerinde bulunan Hufeyr Kuyusu ile Avsece denilen bir gümüş maden ocağına sahip oldu.
Câhiliye döneminde Araplar Bâhile kabilesini son derece hakir görürler, onların çöplüklerden yemek artıklarını toplayıp yiyen, hatta mezardan ölü kemiklerini çıkartıp kaynatarak yağını alan aşağılık kimseler olduklarını kabul ederler ve “Bâhilî” kelimesini hakaret anlamında kullanırlardı.
Mekke’nin fethinden sonra Bâhile kabilesini temsilen Medine’ye gelen Mutarrif İbnü’l-Kâhin, İslâmiyet’i kabul ettiklerini söyleyerek Hz. Peygamber’den kabilesi adına bir emannâme aldı. Hz. Peygamber ona ayrıca ölü toprakları verimli hale getirenlerle ilgili bir ahidnâme* ile sığır, koyun ve deveden hangi oranda zekât tahsil edileceğine dair bir belge verdi. Daha sonra Bâhile’nin Benî Vâil koluna mensup Neşhel b. Mâlik de kabilesini temsilen Resûlullah’ı ziyaret etmiş ve kabilesinden müslüman olanlar için bir emannâme ile İslâmî hükümleri ihtiva eden bir yazı almıştır.
İslâm’dan önceki dönemde bu kabileden şair A‘şâ Bâhile, İslâm döneminde ise sahâbî Ebû Ümâme, Arap dil âlimi Asmaî ve Kuteybe b. Müslim, Abdurrahman b. Rebîa, Ahmed b. Hâtim gibi önemli şahsiyetler yetişmiştir.
BİBLİYOGRAFYA:
Lisânü’l-ǾArab, “bhl” md.; İbn Sa‘d, et-Tabakāt, I, 284, 307; İbn Hazm, Cemhere, II, 244-247; Sem‘ânî, el-Ensâb, II, s. 67-69; Kalkaşendî, Nihâyetü’l-ereb, Beyrut 1405/1984, s. 161-162; İbn Hacer, el-İsâbe, III, 423; Âlûsî, Rûhu’l-meǾânî, XXVI, 166; Kehhâle, MuǾcemü kabâǿili’l-ǾArab, Beyrut 1402/1982, I, 60; M. Hamîdullah, el-Vesâǿiku’s-siyâsiyye, Beyrut 1405/1985, s. 292-293; J. Hell, “Bāhile”, İA, II, 227; W. Caskel, “Bāhila”, EI² (Fr.), I, 948-949; a.mlf., “Bâhile”, UDMİ, III, 1019-1022.
Ahmet Önkal