AYAŞ HANI
Şam’dan Bağdat’a giden yol üstünde bulunan bir XIII. yüzyıl kervansarayı.
Çölün başlangıcı olan Adra köyünün 3 km. batısında, Şam’dan Humus yönünde uzanan yolun Bağdat’a ayrılan kavşağında bulunmaktadır. Kapısı üstündeki kitâbesine göre Bahrî Memlükler devrinde 5 Safer 690’da (7 Şubat 1291) inşasına başlanmış ve 12 Rebîülâhir 690’da (14 Nisan 1291) tamamlanmıştır. Yaptıran ve vakfeden Emîr Hüsâmeddin Lâçin’dir. Kitâbesi, yapım tarihi ve kurucusunun adı ile birlikte bir vakfiye özelliğini de taşımaktadır. Bu bakımdan kervansaraya tahsis edilen gelirler ve bunların harcanma şekli kitâbede belirtildikten başka, inşaatın Lâçin’in kâhyası Bektaş b. Abdullah tarafından idare edildiği de kaydedilmiştir. Kervansarayın dışında bir de büyük su sarnıcı yapılmıştır.
51x43 m. ölçüsündeki Ayaş Hanı kesme taştan basit mimarili bir yapıdır. Giriş dehlizinin iki yanındaki beşik tonozlu odalardan biri vakfiyede anılan mescid
olmalıdır. İç avluyu üç taraftan, aralarında hiçbir bölme olmaksızın tonozla örtülü üç dehlizin sardığı görülür. 30 m. kadar ötede bulunan ve yine kitâbede adı geçen su sarnıcı ise dıştan kare, içerisi yuvarlak, üstü taş, yüksek bir kubbe ile örtülü olan su haznesidir.
BİBLİYOGRAFYA:
J. Sauvaget, “Caravansérails syriens du Moyen-Âge”, AI, VII (1940), s. 1-3.
Semavi Eyice