ATİK ALİ PAŞA CAMİİ

İstanbul’un Karagümrük semtinde, bir cami.

Kurucusunun Çemberlitaş’taki aynı adla anılan diğer camiinden ayırt etmek için buraya önceleri Vasat Ali Paşa veya Zincirlikuyu Camii de denilirdi. Cami, II. Bayezid devri vezîriâzamlarından Atik Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır. 1058 (1648) zelzelesinde minaresinin bir kısmı ile son cemaat yeri yıkılmış, ahşap olarak yapılan bu kısım son yıllarda, eski izlere göre dört pâyeye dayanan kemerler üzerine oturan üç kubbeli bir revak halinde yeniden inşa edilmiştir. Cami, erken Osmanlı devrinde yaygın olan çok kubbeli camiler tipinin küçültülmüş bir benzeridir. Dikdörtgen mekân, iki kalın pâyenin yardımıyla altı bölüme ayrılarak bunların üzerleri kubbelerle örtülmüş, duvarlar bir sıra kesme taş, üç sıra tuğladan şeritler halinde örülmüştür. Fazla süslü olmamakla beraber güzel bir mermer minberi vardır. Yakınındaki medrese Sadrazam Semiz Ali Paşa’nın vakfıdır. Karşısındaki hazîrede ise hattat Mustafa Râkım Efendi’nin türbesi bulunmaktadır. Yine yakınında inşa edilmiş olan hamam bugün ortadan kalkmıştır.

BİBLİYOGRAFYA:

İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri 953 (1546), s. 67-71; Ayvansârâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 119; A. Gabriel, Les mosquées de Constantinople, Syria 1926, s. 384-385; Halil Edhem [Eldem], Camilerimiz, İstanbul 1933, s. 42; W. MüllerWiener, Bildlexion zur Topographie İstanbuls, Tübingen 1977, s. 374.

Semavi Eyice