ASKALÂNÎ, İzzeddin

عز الدين العسقلاني

Ebü’l-Berekât İzzüddîn Ahmed b. İbrâhîm b. Nasrillâh el-Kinânî el-Mısrî el-Askalânî (ö. 876/1471)

Hanbelî fakihi ve tarihçi.

Askalân asıllı olup 26 Zilkade 800’de (10 Ağustos 1398) Kahire’de doğdu ve tahsilini orada yaptı. İbnü’l-Cezerî, Zeynüddin el-Irâkı, Ebû Bekir el-Merâgı, Âişe bint Abdülhâdî’den icâzet alan Askalânî, aralarında Makrîzî, Aynî, İbn Hacer el-Askalânî, İzzeddin b. Cemâa gibi âlimlerin de bulunduğu birçok hocadan ders okudu. Daha on yedi (veya yirmi) yaşlarında iken kadı nâibi tayin edilen Askalânî, Hanbelî mezhebinin önde gelen âlimleri arasında yer aldı. Mısır Hanbelî kādılkudâtlığına getirildi. Kahire’nin birçok medrese ve camiinde dersler verdi. Kalkaşendî, Sehâvî, Süyûtî ve daha pek çok talebe kendisinden istifade etti. Kādirî tarikatına da intisap eden Askalânî, gerek devlet erkânının gerekse halkın güven ve saygı duyduğu bir âlim olup mescid, medrese, sebil vb. hayır müesseseleri de kurmuştur. 11 Cemâziyelevvel 876 (26 Ekim 1471) tarihinde Kahire’de vefat etti.

Hemen her konuda mensur ve manzum eserler veren Askalânî’nin ed-DiǾâme li-maǾrifeti ahkâmi sünneti’l-imâme adlı eseri basılmıştır (Dımaşk 1342). Yazma nüshaları mevcut olan diğer başlıca eserleri de şunlardır: Muhtasarü’l-Muharrer (fıkıh), Nazmü Usûli İbni’l-Hâcib, Tabakātü’l-Hanâbile, Şifâǿü’l-kulûb fî menâkıbı Benî Eyyûb, Zikru kudâti’d-diyâri’l-Mısriyye (hicrî 566-860 yılları arasında kadılık yapan kişilere dair), Şerhu Elfiyyeti İbn Mâlik, Safvetü’l-hulâsa (nahiv), Tenbîhü’l-ahyâr Ǿalâ mâ kıle fi’l-menâm mine’l-eşǾâr, Manzûme fi’l-mesâha, Manzûme fi’l-cebr ve’l-mukābele.

BİBLİYOGRAFYA:

Sehâvî, ed-Davǿü’l-lâmiǾ, I, 205-207; Süyûtî, Hüsnü’l-muhâdara, I, 484; İbnü’l-İmâd, Şezerât, VII, 321; Brockelmann, GAL, II, 70; Suppl., II, 57; Ziriklî, el-AǾlâm, I, 85; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, I, 144; el-Kāmûsü’l-İslâmî, V, 384; Mv.Fs., I, 90-91.

Vecdi Akyüz