ANTÂKÎ, Ali b. Muhammed
علي بن محمد الأنطاكي
Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. İsmâîl el-Antâkî et-Temîmî (ö. 377/987)
Kıraat âlimi.
299’da (911-12) Antakya’da doğdu. Burada İbrâhim b. Abdürrezzâk’tan arz* ve semâ* yoluyla kıraat öğrendi. 950’de annesiyle birlikte hacca gitti. Hac dönüşü Şam’da hocasının vefatını öğrenince Antakya’ya dönmekten vazgeçip Kahire’ye gitmeye karar verdi ve oraya yerleşti. Uzun süre Kahire’de kıraat okuttu. Endülüs Hükümdarı MüstansırBillâh’ın ricası üzerine Endülüs’e giderek (963) Kurtuba’ya yerleşti ve 29 Rebîülevvel 377 (29 Temmuz 987) tarihinde orada vefat etti.
Kıraat ilminde Endülüs’ün önde gelen âlimlerinden biri olan Antâkî, Şâfiî fıkhında ve hesab*da da bilgi sahibiydi. Otuz yıl kadar derslerine devam ettiği hocası İbrâhim b. Abdürrezzâk’tan başka Muhammed b. Nadr b. Ahrem, Ahmed b. Muhammed b. Haşîş, Muhammed b. Ca‘fer el-Bağdâdî, Ahmed b. Sâlih el-Bağdâdî’den ders almıştır. Kendisinden kıraat ilminde faydalananlar arasında meşhur Endülüslü tarihçi İbnü’l-Faradî, Ebü’l-Ferec el-Heysem b. Ahmed es-Sabbâğ, İbrâhim b. Mübeşşir, Utbe b. Abdülmelik, Ubeydullah b. Seleme b. Hazm gibi âlimler bulunmaktadır. Bunlardan Ubeydullah b. Seleme’nin meşhur kıraat âlimi Ebû Amr ed-Dânî’nin hocası olduğu dikkate alınırsa, Antâkî’nin Dânî’nin kaynakları arasında birinci sırada yer aldığı anlaşılır. Yedi kıraat imamından biri olan Nâfi‘in râvisi Verş’in kıraatini el-Usûl fî kırâǿati Verş adlı eserinde tesbit eden Antâkî’nin Risâle fi’l-vakf (Tunus, Zeytûniye Ktp., I/167) adlı bir başka eseri de vardır.
BİBLİYOGRAFYA:
İbnü’l-Faradî, Târîhu ulemâi’l-Endelüs, Kahire 1966, I, 316; İbnü’l-Kıftî, İnbâhü’r-ruvât, II, 308-309; Zehebî, Marifetü’l-kurrâǿ (Beşşâr), I, 342-343; Sübkî, Tabakat, III, 468; İsnevî, Tabakatü’ş-ŞâfiǾiyye (nşr. Abdullah el-Cübûrî), Bağdad 1390-91, I, 83; İbnü’l-Cezerî, Gayetü’n-nihâye, I, 564; Makkarî, Nefhu’t-tîb, III, 144; Brockelmann, GAL Suppl., II, 980.
Emin Işık