AMR b. ZÜBEYR b. AVVÂM
عمرو بن الزبير العوام
Amr b. ez-Zübeyr b. el-Avvâm el-Esedî el-Kureşî (ö. 60/680)
Abdullah b. Zübeyr’in baba bir kardeşi ve Yezîd b. Muâviye’nin ona karşı gönderdiği ordunun kumandanı.
Annesi, Ümmü Hâlid künyesiyle tanınan ve en son vefat eden sahâbîlerden biri olan Eme bint Hâlid’dir. Kaynaklarda Amr’ın çocukluk ve gençlik dönemine dair bilgi yoktur. Son derece katı ve herkesin çekindiği bir kimse olduğu rivayet edilir. Kardeşi Abdullah’tan gördüğü iyiliklere rağmen ona düşmanca davranırdı. Halife Yezîd’in Medine valisi Amr b. Saîd, iki kardeş arasındaki bu anlaşmazlıktan faydalanmayı düşünerek Amr b. Zübeyr’i Medine’ye şurta* tayin etti. Bu görevi sırasında Amr, kardeşi Abdullah’ın birçok taraftarını kırbaçlattı ve onlara çeşitli işkenceler yaptı. Daha sonra, Mekke haremine sığınarak halkın kendisine biat etmesini temine çalışan Abdullah’ın üzerine gönderilecek orduya kendi isteğiyle kumandan tayin edildi. Bu görevin ona doğrudan Yezîd tarafından verildiği de rivayet edilmektedir. Ancak Amr’ın ordusu yenildi, kendisi de esir düştü. Bu defa Abdullah b. Zübeyr, kısas uygulayarak Amr’ın Medine’de kırbaçlattığı her bir şahsa karşılık Mekke’de onu kırbaçlattı. Amr bir müddet sonra atıldığı hapishanede öldü.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Sa‘d, et-Tabakat, V, 185-186; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), V, 330, 343-347; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, IV, 11, 18-19; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, III, 472-473; İbn Kesîr, el-Bidâye, VIII, 148-149; Fâsî, el-İkdü’s-semîn (nşr. Fuâd Seyyid), Beyrut 1405-1406/1985-86, VI, 378-385.
Ahmet Önkal