AMR b. SÂBİT

عمرو بن ثابت

Amr b. Sâbit b. Vakş (Vukayş, Ukayş) el-Ensârî (ö. 3/625)

Müslüman olduktan hemen sonra Uhud Gazvesi’nde şehid düşen sahâbî.

Medine’de yerleşmiş bulunan Evs kabilesinin Abdüleşhel boyuna mensuptur. Annesi Lübbe, meşhur sahâbî Huzeyfe b. Yemân’ın kız kardeşidir. Amr, kabilesi arasında Üsayrım lakabıyla tanınıyordu. 625 yılında cereyan eden Uhud Gazvesi’ne kadar kabilesinin ısrarlarına rağmen müslüman olmamıştı. Bir rivayete göre (bk. Ebû Dâvûd, “Cihâd”, 37) faize verdiği parasını geri alıncaya kadar İslâmiyet’i kabul etmemişti; fakat müslümanların Mekkeli müşriklerle çarpışmak üzere Uhud’a hareket etmelerinden hemen sonra İslamiyet’i kabul etti ve silâhlarını kuşanarak savaş meydanına koştu. Burada Hz. Peygamber’i bulup müslüman olduğunu haber verdi ve bütün şiddetiyle devam eden çarpışmalara katıldı. Bir müddet sonra ağır şekilde yaralandı. Savaş sonunda Abdüleşhel oğulları cesetler arasında kabilelerine ait ölüleri ararken yaralı olan Amr’a rastladılar. Onun müslüman olduktan sonra savaşa katıldığını bilmedikleri için kabilesini kayırma düşüncesiyle mi, Mekkeliler’e kızdığından dolayı mı, yoksa din gayretiyle mi savaştığını sordular. Amr, müslüman olduğunu ve Allah için çarpıştığını söyleyerek son nefesini verdi. Durumu Hz. Peygamber’e anlattıkları zaman Resûlullah Amr’ın cennetlik olduğunu haber verdi. Ebû Dâvûd’un es-Sünen’indeki hadisin râvisi Ebû Hüreyre onun yaralı olarak evine götürüldükten sonra orada vefat ettiğini söylemiştir. Sahîh-i Buhârî’deki bir hadise göre Hz. Peygamber onun hakkında, “Az çalıştı, fakat çok kazandı” demiştir (“Cihâd”, 13). Buhârî’nin bu rivayetinde her ne kadar söz konusu sahâbînin adı zikredilmiyorsa da İbn Hacer muhtelif rivayetleri birleştirmek suretiyle onun Amr b. Sâbit olduğu sonucuna varmıştır (bk. Fethu’l-bârî, XI, 287).

BİBLİYOGRAFYA:

Buhârî, “Cihâd”, 13; Ebû Dâvûd, “Cihâd”, 37; Vâkıdî, el-Megazî, I, 262, 301; İbn Hişâm, es-Sîre, III, 90; İbn Abdülber, el-İstî‘âb, II, 506; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe, IV, 202-203; İbn Hacer, el-İsâbe, II, 526-527; a.mlf., Fethu’l-bârî (nşr. Tâhâ Abdurraûf Sa‘d v.dğr.), Kahire 1398/1978, XI, 286-287.

Ahmet Önkal