AMMÛRİYE
İçbatı Anadolu’da İstanbul’dan Çukurova’ya giden eski Bizans askerî yolu üzerinde bugün harabeleri bulunan eski bir şehir ve kale.
Halkın “Hergan Kale” dediği Ammûriye (Amorion) Kalesi, rivayete göre ilk defa Zenon (474-491) tarafından kurulmuştur. Mes‘ûdî ise Anastasius zamanında (491-518) inşa edildiğini yazmaktadır. Ammûriye, İslâm’ın ilk devirlerinden itibaren İstanbul’un fethi için gelen müslüman ordular tarafından kuşatılmış ve 49’da (669) Yezîd’in İstanbul seferi sırasında fethedilmiştir. Fakat daha sonraları zaman zaman elden çıkmış, sonunda Abbâsî Halifesi Mu‘tasım döneminde 838’de kesin olarak zaptedilmiştir. Mu‘tasım şehri yıkmış ve yeniden inşa etmişse de 931’de Tarsus emîri tarafından tekrar tahrip edilmiştir. Bu tarihten sonra Ammûriye giderek önemini kaybetmiştir. Yeri uzun zaman bilinmeden kalan şehrin harabeleri, XIX. yüzyılda seyyah Hamilton’un araştırmaları sonunda Emirdağ’ın (Aziziye) 12 km. kadar doğusunda Hamzahacılı ve Hisar köylerinin yakınında ortaya çıkarılmıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), IV, 241; VI, 439; IX, 57, 62-72, 120; Mes‘ûdî, Mürûcü’z-zeheb, I, 326; IV, 60, 64; Yâkut, MuǾcemü’l-büldân, IV, 158; W. Hamilton, Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia, London 1842, I, 448; C. H. Texier, Description de l’Asie Mineure, Paris 1849, s. 471; Besim Darkot, “ǾAmmûriye”, İA, I, 411-412; M. Canard, “Ammuriya”, EI² (İng.), I, 449.
DİA