ALKAMÎ

العلقمي

Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Alî el-Alkamî (ö. 969/1561-62)

Şâfiî fakihi ve muhaddis.

Kahire’de doğdu (897/1491-92); daha çok Alkamî veya Şems el-Alkamî diye tanındı. Bazı kaynaklarda Kevkebî nisbesiyle de anılır. Süyûtî’nin derslerine devam etti ve ondan icâzet aldı. Aklî ve naklî ilimlerde ihtisas kazandıktan sonra uzun yıllar Ezher’de usul, fıkıh ve hadis okuttu. Hayır sever bir zengin olması sebebiyle fakirlere yardımdan ve camileri tamir ettirmekten hoşlanırdı. Ölümüyle ilgili olarak farklı tarihler zikrediliyorsa da 969 (1561-62) yılında Kahire’de vefat ettiği bilinmektedir.

Eserleri. Bilinen ve dördü hadise, biri de tefsire dair olan eserleri şunlardır: 1. el-Kevkebü’l-münîr bi-şerhi’l-CâmiǾi’s-sagır. Hocası Süyûtî’nin el-CâmiǾu’s-sagır adlı eserine yazdığı ve ölümünden bir yıl önce tamamladığı üç ciltlik şerh olup Süleymaniye (Lâleli, nr. 482-483; Beşir Ağa, nr. 102-103; Ayasofya, nr. 0.561; Kılıç Ali Paşa, nr. 204-207; Süleymaniye, nr. 239-242; Fâtih, nr. 777-780; Turhan H. Sultan, nr. 53) ve Nuruosmaniye (nr. 669-670/933-936) kütüphanelerinde nüshaları bulunmaktadır. Müellifin kendi eserinden el-Müntehab min şerhi’l-CâmiǾi’s-sagır li’l-ǾAlkamî adıyla küçük bir hulâsa yaptığı da anlaşılmaktadır (Süleymaniye Ktp., Süleymaniye, nr. 1029/27, 30). 2. Mülteka’l-bahreyn fi’l-cemǾ beyne kelâmi’ş-şeyhayn. Adından Buhârî


ile Müslim’in el-CâmiǾu’s-sahîhlerine müştereken aldıkları (müttefekun aleyh) hadisleri derleyen bir eser olduğu anlaşılmaktadır. 3. Muhtasaru İthâfi’l-mehere bi-etrâfi’l-Ǿaşere. İbn Hacer el-Askalânî’nin İthâfü’l-mehere adlı sekiz ciltlik kitabının muhtasarıdır. Eser Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’de bulunmaktadır (bk. Ziriklî, VI, 196). 4. et-Tuhafü’z-zırâf fî telhîsi’l-etrâf. Medine’de Ârif Hikmet Kütüphanesi’nde bulunmaktadır (bk. Ziriklî, VI, 196). 5. Kabesü’n-neyyireyn Ǿalâ Tefsîri’l-Celâleyn. Tefsîrü’l-Celâleyn’e yazdığı hâşiyedir (bk. Fihrisü’l-kütübi’l-ǾArabiyye, I, 45).

BİBLİYOGRAFYA:

İbnü’l-İmâd, Şezerât, VIII, 338; Gazzî, el-Kevâkibü’s-sâǿire (nşr. Cebrâil S. Cebbûr), Beyrut 1979, III, 62; Keşfü’z-zunûn, I, 445, 560; II, 1816; Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü’l-fehâris, II, 826-827; ayrıca bk. I, 326, 465; II, 802, 1125; Fihrisü’l-kütübi’l-ǾArabiyyeti’l-mevcûde bi-Dâri’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire 1345-48/1926-34, I, 45; Brockelmann, GAL, II, 186; Suppl., II, 180, 183-184, 186; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, X, 144; Ziriklî, el-ǾAlâm (Fethullah), VI, 195-196.

Mücteba Uğur