ALİ b. HUCR

علي بن حجر

Ebü’l-Hasen Alî b. Hucr b. İyâs es-Sa‘dî el-Mervezî (ö. 244/858-59)

Devrinde Horasan’ın üç büyük hadis imamından biri olan âlim.

Aslen Horasanlı olup 154’te (771) doğdu. Hadis öğrenmek gayesiyle çeşitli seyahatler yaparak Dımaşk, Kûfe ve Bağdat gibi ilim merkezleri başta olmak üzere çeşitli ülkeleri gezdi; tanınmış bilginlerden hadis okudu. Tahsilinin önemli bir kısmını Bağdat’ta tamamlayarak otuz üç yaşında Merv’e gidip yerleşti. Başta babası Hucr b. İyâs olmak üzere Süfyân b. Uyeyne, Halef b. Halîfe ve Abdullah b. Mübârek gibi âlimlerden hadis rivayet etti. Kaynaklar onun talebeleri arasında, Ebû Dâvûd ve İbn Mâce hariç, diğer Kütüb-i Sitte müelliflerini, Horasanlı muhaddislerin birçoğunu ve daha başka âlimleri sayarlar. Buhârî, onun beş hadisini Sahîĥ’ine almış, Müslim seksen sekiz hadisini Sahîĥ’inde zikretmiştir. Tirmizî ve Nesâî de rivayetlerine sünenlerinde yer vermişlerdir.

Elde ettiği ilmin bir kısmını öğretebilmek için kendi ifadesinde yer alan temennisine uygun olarak doksan yıl kadar yaşamış, hadisleri bilhassa Merv ve çevresinde yayılmıştır.

Nesâî, Muhammed b. Ali el-Mervezî, Hâkim ve Hatîb el-Bağdâdî gibi hadisçilere göre, adâlet* ve zabt* yönünden kusursuz, hadis tahammül* ve rivayetinde mahir ve dikkatlidir. Edebiyat ve şiirle de meşgul olmuştur. Ahkâmü’l-Ķurǿân ve Fevâǿid fi’l-hadîŝ adlı iki eserinin bulunduğu kaydedilmektedir. Zâhiriyye Kütüphanesi’nde (Mecmua, nr. 53/3, 29ª-42b ve 89/11, 181ª-190b) kayıtlı olan hadis cüzü ile Köprülü Kütüphanesi’nde bulunan (nr. 428, 1-59) onun İsmâil b. Ca‘fer’den rivayet ettiği, üç kısım halinde 500 kadar hadis ihtiva eden Fevâǿid fi’l-hadîŝ aynı eserin farklı kısımları olabilir. Ali b. Hucr Merv’de vefat etmiştir.

BİBLİYOGRAFYA:

Hatîb, Târîhu Baġdâd, XI, 416-418; Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, II, 450; a.mlf., AǾlâmü’n-nübelâǿ, XI, 507-513; İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, VII, 293-294; a.mlf., Lisânü’l-Mîzân, II, 181; Keşfü’ž-žunûn, I, 20; İbnü’l-İmâd, Şezerât, II, 150; Sezgin, GAS, I, 95, 111; a.mlf., Buhârî’nin Kaynakları, İstanbul 1956, s. 33, 229.

M. Ali Sönmez