ACLÛNÎ, Muhammed b. Ahmed
محمد بن أحمد العجلوني
Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Mûsâ el-Aclûnî (ö. 831/1427-28)
Muhaddis, Şâfiî fakihi.
Ürdün’ün doğusundaki Aclûn’a bağlı Küfeyr köyünde doğdu. Dımaşkı ve Küfeyrî nisbeleriyle de tanınır. İlk tahsilinden sonra Dımaşk’a giderek zamanın meşhur âlimlerinden İbn Kadî Şühbe’den fıkıh ve fıkıh usulü okudu. Uzun süre Şemseddin el-Gazzî’nin derslerine devam etti; İbn İvaz ve İbn Ümeyle’den de hadis okudu ve pek çok kitabı bizzat istinsah etti. Tahsilini tamamladıktan sonra Dımaşk’taki medreselerde fıkıh, fıkıh usulü ve siyer okuttu. Aynı zamanda kadı nâibliği yaptı. Birçok defa hacca gitti; uzun süre Mekke’de mücâvir olarak kaldı. Pek çok talebe yetiştirdi, fetva vermekle meşgul oldu. Daha çok hadis, özellikle de Sahîh-i Buhârî okutmakla şöhret buldu. Dımaşk’ta vefat etti.
Eserleri. Kaynaklarda adı geçen belli başlı eserleri şunlardır: 1. et-Telvîh ilâ marifeti’l-Câmii’s-sahîh. Zerkeşî, Kirmânî ve İbn Mülakkın’ın Sahîh-i Buhârî şerhlerinden faydalanmak suretiyle kaleme aldığı beş (veya altı) ciltlik bir eserdir. 2. el-Kevkebü’s-sârî. Sahîh-i Buhârî muhtasarıdır. 3. Zehrü’r-Ravz. Süheylî’nin er-Ravzü’l-ünüf’üne yazdığı muhtasar şerhtir. 4. el-İhkâm fî ahkâmi’l-Muhtâr. Bu eserini daha sonra kısaltarak el-Müntehabü’l-Muhtâr fî ahkâmi’l-Muhtâr adını vermiştir. 5. Muînü’n-nebîh ilâ (alâ) marifeti’t-Tenbîh. Ebû İshak eş-Şîrâzî’nin Şâfiî fıkhına dair et-Tenbîh adlı eseri üzerine yapılmış şerhtir.
BİBLİYOGRAFYA:
Sehâvî, ed-Davü’l-lâmi, Kahire 1353-55 → Beyrut, ts. (Dâru Mektebeti’l-Hayât), VII, 111-112; İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, Kahire 1350-51, VII, 196; Îzâhu’l-meknûn, I, 320; II, 519, 569; Hediyyetü’l-ârifîn, II, 186-187; Kehhâle, MuǾcemü’l-müellifîn, Dımaşk 1376-80/1957-61, IX, 23.
Mücteba Uğur