ABDURRAHMAN b. EBÛ BEKİR es-SIDDÎK
عبد الرحمن بن أبي بكر الصديق
Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Ebî Bekr es-Sıddîk (ö. 53/673)
Hz. Ebû Bekir’in oğlu ve Hz. Âişe’nin ana baba bir kardeşi.
İslâmiyet’in ilk yıllarında müşrikler arasında yer aldı; Bedir ve Uhud savaşlarında onların safında bulundu. Hudeybiye Antlaşması sırasında veya daha yaygın bir rivayete göre Mekke’nin fethinden önce müslüman oldu. Asıl adı Abdü’l-Kâ‘be olup bu isim Hz. Peygamber tarafından Abdurrahman’a çevrildi. Hayber Gazvesi’ne ve daha sonraki savaşlara katıldı. Vedâ haccında Resûlullah tarafından Hz. Âişe’ye umre yaptırmakla görevlendirildi. Peygamber’in hastalığı sırasında da yanından hiç ayrılmayarak hizmetinde bulundu.
Ok atmadaki mahareti ve cesareti ile tanınan Abdurrahman, babasının halifeliği dönemindeki irtidad olaylarında Hâlid b. Velîd’in kumandasında, özellikle Benî Hanîfe kabilesine karşı yapılan savaşlarda büyük yararlıklar gösterdi. Hz. Ömer zamanında da Suriye’deki fetihlere katıldı. Cemel Vak‘ası’nda Âişe’nin safında yer aldı ve Ali’yi destekleyen Mısır valisi kardeşi Muhammed’in üzerine yürüdü. Kardeşinin Muâviye b. Hudeyc tarafından öldürülmesine müdahele etmedi. Muâviye b. Ebû Süfyân’ın, oğlu Yezîd’i veliaht tayin etmesine Hz. Hüseyin, Abdullah b. Zübeyr ve Abdullah b. Ömer’le birlikte karşı çıktı ve ona biat etmedi. Daha sonra Muâviye’nin, biat etmesi için gönderdiği 100.000 dirhemi de reddederek Mekke’ye döndü.
Kureyş’in en iyi ok atanlarından biri olan Abdurrahman, Mekke’ye 6 mil uzaklıkta bulunan Hubşî’de vefat etti. Cenazesi Mekke’ye getirilip orada defnedildi. Abdurrahman’dan sekiz kadar hadis rivayet edilmiş olup bunlardan üçü Buhârî ile Müslim’in Sahîh’lerinde, geri kalanlar ise Kütüb-i Sitte’nin diğer eserlerinde yer almıştır. Rivayetlerini Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde (I, 197-199) bir arada görmek mümkündür.
BİBLİYOGRAFYA:
Vâkıdî, Kitâbü’l-Megazî (nşr. M. Jones), London 1965-66, I, 257; II, 695; İbn Hişâm, es-Sîre (nşr. Mustafa es-Sekka v.dğr.), Kahire 1375/1955, I, 638; II, 352, 602; İbn Kuteybe, el-Maârif (nşr. Servet Ukkâşe), Kahire 1960, s. 174; Belâzürî, Ensâbü’l-eşrâf, IV/1 (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1979, s. 144-146; Taberî, Târîħ (nşr. M. J. de Goeje), Leiden 1879-1901, I, 1751, 1940, 1943, 1947, 1950, 3405; II, 84, 176-177, 196-197; İbn Abdülber, el-İstî‘âb (nşr. Ali Muhammed el-Bicâvî), Kahire 1969, II, 824-826; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe, Kahire 1285-87, III, 304-306; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, II, 471-473; M. Th. Houtsma, “Abdurrahman”, İA, I, 47-48.
Mustafa Fayda