ABDULLAH-I ŞÎRÂZÎ

عبد الله شيرازي

XVI. yüzyılın ikinci yarısında Safevîler devrinde yaşamış İranlı müzehhip ve mücellit.

Nisbesinden Şirazlı olduğu anlaşılan Abdullah’ın hayatı hakkında pek az bilgi vardır. Gülistân-ı Hüner müellifi Kadî Ahmed, onun Meşhed Hâkimi Ebü’l-Feth İbrâhim b. Behrâm b. İsmâil’in yakın dostu ve muhasibi olduğunu bildirmektedir. Bu sebeple İbrâhim Mirza’nın nakışhanesinde yirmi yıl çalışmış, bu sırada pek çok yazma eserin tezhibini, minyatür ve cildini yapmıştır. İskender Bey Münşî’ye göre Ebü’l-Feth İbrâhim Mirza’nın


1577’de ölümünden sonra II. İsmâil’e entisap ederek onun nakışhanesinde de çalıştı. Ancak bu müddet pek kısa olmalıdır. Çünkü II. İsmâil de 1577 Ramazanında vefat etmişitr. Abdullah-ı Şîrâzî bu tarihten sonra Meşhed’e döndü ve ölümüne kadar ilk efendisi İbrâhim Mirza’nın türbedarı olarak yaşadı.

P. P. Soucek, Şîrâzî’nin eserleri hakkındaki kanaatlerini Encyclopaedia Iranica’da (I, 205-207) genişçe anlatır ve bilhassa 1556-1565 yılları arasında hazırladığı Molla Câmî’nin Heft Evreng mesnevisi üzerinde tezhiplerinin çok dikkat çekici olduğunu söyler. Yûsuf u Züleyhâ mesnevisinin müzehhep serlevhası içinde, eserin Abdullah-ı Şîrâzî tarafından tezhip edilerek ciltlendiği açıkça kaydedilmiştir. Hilâlî’nin Sıfatü’l-‘âşıkın isimli 989 (1581) tarihli eseri de onun imzasını taşımaktadır. Kadî Ahmed, Abdullah’ın bu eseri Meşhed’de hazırladığını ifad eetmektedir. Tezhipteki üslûbunu Şah Tahmasb’ın nakışhanesinden çıkmış eserlere bağlamak mümkündür. Lâke cilt kapakları, dayanıklılığı sebebiyle XVI. yüzyılda çok yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Yine Kadî Ahmed’in bildirdiğine göre Abdullah-ı Şîrâzî, ruganî denilen bu tarzda da büyük ustalardan biridir.

BİBLİYOGRAFYA:

Kadî Ahmed Kummî, Gülistân-ı Hüner (nşr. A. S. Hânsârî), Tahran 1352 hş., s. 148; İskender Bey Münşî, Târîh-i ‘Alem-ârâ-yı ‘Abbâsî, Tahran 1334-35 hş. I, 177; Mehdî Beyânî, Ahvâl ü Âsâr-ı Hoşnüvîsân, Tahran 1363 hş, IV, 1090, P. P. Soucek, “‘Abdallah Sırazı’”, EIr., I, 205-207.

Ali Alparslan