ABDULLAH b. ZEYD b. SA‘LEBE
عبد الله بن زيد بن ثعلبة
Ebû Muhammed Abdullah b. Zeyd b. Sa‘lebe el-Ensârî (ö. 32/653)
“Sâhibü’l-ezân” diye meşhur olan sahâbî.
Ensarın Hazrec koluna mensuptur. Dedesinin Sa‘lebe değil Abdürabbih olduğu da söylenmektedir. Akabe’de Hz. Peygamber’e biat etti. Bedir Savaşı’na katıldı. Diğer gazvelerde de bulundu. Hicretin birinci yılında Mescid-i Nebevî tamamlandıktan sonra müslümanların ibadete nasıl çağrılacağının müzakere edildiği günlerde Abdullah’a rüyasında ezanın sözleri bildirildi. Sabahleyin Hz. Peygamber’e giderek rüyasını anlattı. Peygamber, “Bu sâdık bir rüyadır” dedikten sonra ezanın sözlerini Bilâl’e öğretmesini emretti (bk. Müsned, IV, 42-43). Bundan dolayı “sâhibü’l-ezân” diye şöhret buldu. Kaynaklarda, Abdullah’tan rivayet edilmiş başka bir hadisin bulunmadığı kaydedilmekte ise de İbn Hacer ondan gelen altı veya yedi kadar hadisi müstakil bir cüzde toplamıştır. Bu hadisleri oğlu Muhammed, torunu Abdullah b. Muhammed, Saîd b. Müseyyeb ve Abdurrahman b. Ebû Leylâ rivayet etmiştir. Rivayetleri Kütüb-i Sitte’de dört Sünen’inde yer almıştır.
Abdullah b. Zeyd, Hz. Osman devrinde altmış dört yaşlarında Medine’de vefat etti. Namazını Hz. Osman kıldırdı. Uhud Savaşı’nda şehid düştüğüne dair rivayet ise zayıf kabul edilmiştir.
BİBLİYOGRAFYA:
Vâkıdî, Kitâbü’l-Megazî (nşr. M. Jones), London 1965-66 → Beyrut, ts. (Âlemü’l-Kütüb), I, 166; İbn Sa‘d, et-Tabakatü’l-kübrâ (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1388/1968, III, 536-537; Müsned, IV, 42-43; İbn Ebû Hâtim, el-Cerh ve’t-ta‘dîl, Haydarâbâd 1371-73/1952-53 → Beyrut, ts. (Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye), V, 57; İbn Abdülber, el-İstî‘âb (el-İsabe içinde), Kahire 1328, II, 311-312; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe (nşr. Muhammed İbrâhim el-Bennâ v.dğr.), Kahire 1390-93/1970-73, III, 247-249; Zehebî, A‘lâmü’n-nübelâ’, II, 375-377; İbn Hacer, el-İsâbe, Kahire 1328, II, 312; İbn Hacer, el-İsâbe, Kahire 1328, II, 312; a.mlf., Tehzîbü’t-tehzîb, V, 223-224.
İsmail L. Çakan