ABDÜLKADİR HAMÎDÎ ÇELEBİ
(ö. 955/1548)
Osmanlı şeyhülislâmı.
Hamîd sancağına bağlı Isparta’dan Mehmed Efendi’nin oğludur. Buraya nisbetle Hamîdî veya Isparta Çelebisi diye tanınmıştır. Çeşitli hocalardan okudu; Kara Seyyidî Efendi’den mülâzım oldu. Zeyrekzâde Rükneddin Efendi’ye intisap ederek Bursa Sultan Medresesi’nde onun yardımcılığında bulundu. Bir müddet sonra Kanûnî Sultan Süleyman’ın yakınlarından Mustafa Ağa’ya özel dersler verdi. Onun teşvik ve yardımıyla İstanbul’da Hacı Hasanzâde, Bursa’da Sultan ve İstanbul’da Sahn-ı Seman medreselerinde müderrislik yaptı. Daha sonra kadılık mesleğine geçerek Bursa ve İstanbul kadısı, 1523’te Anadolu kazaskeri oldu.
On dört yıl kadar süren kazaskerliği döneminde dürüstlüğü ile tanınan Abdülkadir Efendi birçok hadisenin içerisinde bulundu. Bunlar arasında, Rumeli Kazaskeri Fenârîzâde ile birlikte Molla Kabız’ı Dîvân-ı Hümâyun’da yargılamadaki başarısızlığı ve bu yüzden hükümdar tarafından azarlanması bilhassa belirtilmeye değer bir olaydır. İlmî yetersizlik iddiası ve bazı siyasî meselelerden dolayı 1537’de kendisine 150 akçe yevmiye bağlanarak kazaskerlikten azledildi (bk. Atâî, s. 186). Bu arada hac farîzasını ifa ederek İstanbul’a döndü. Kasım 1542’de Çivizâde Muhyiddin Efendi’nin yerine şeyhülislâmlığa tayin edildi. Üç ay kadar bu görevde kaldıktan sonra hastalığı sebebiyle Ocak 1543’te ayrılmak zorunda kaldı. Bu defa da kendisine günlük 200 akçe üzerinden maaş bağlandı. Bundan sonraki hayatını Bursa’da geçiren Hamîdî Çelebi, burada bir cami ile bir medrese yaptırdı. Öldükten sonra kendi yaptırdığı caminin avlusuna defnedildi.
Devrinin şuarâ tezkirelerinde Türkçe ve Arapça nazım ve nesirdeki kabiliyetinden bahsedilmekte ve şiirlerinden bazı örnekler verilmektedir. Şiirlerinde Kadirî mahlasını kullanmıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
Sehî, Tezkire (nşr. Mehmed Şükrü), İstanbul 1325, s. 30; Celâlzâde, Tabakatü’l-memâlik (nşr. P. Kappert), Wiesbaden 1981, vr. 173a, 201a; Âşık Çelebi, Meşâirü’ş-şuarâ’ (nşr. G. M. Meredith Owens), London 1971, vr. 222b-223a; Latifî, Tezkire, s. 272-273; Mecdî, Şakaik Tercümesi, İstanbul 1269, s. 441-443; Atâî, Zeyl-i Şakaik, İstanbul 1268, s. 186; Devhatü’l-meşâyih maa zeyl, s. 21-22; İlmiyye Salnâmesi, s. 364-367; Sicill-i Osmânî, III, 345; Câhid Baltacı, XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1976, s. 265-266; R. C. Repp, The Mufti of Istanbul, Oxford 1986, s. 256-263.
Mehmet İpşirli