ABBAS AĞA
(ö. XVII. yüzyıl sonları)
Dârüssaâde ağası.
Hatice Turhan Sultan’ın başağası olup Muslih Ağa’nın ölümü üzerine Dârüssaâde ağalığına tayin edildi (9 Nisan 1668). 16 Temmuz 1671’de azledilerek Mısır’a gönderildi. Mısır’da ikameti sırasında orada öldü. Mezarı İmam Şâfiî Türbesi civarındadır.
Abbas Ağa, Dârüssaâde ağalığından önce ve sonra birçok hayır eseri yaptırmıştır. Bunların en önemlileri şunlardır: Beşiktaş’ta bir cami ile Çapa Molla Gürânî’de Selçuk Hatun’a ait harap durumdaki camiye minber ilâvesiyle yaptırdığı başka bir cami; Elazığ’ın Çemişkezek kazasının Örençay (Hinesor) köyündeki cami ile muallimhâne; İstanbul Lâleli’de bir çifte hamam, Nevbethane mahallesi ile Demirkapı’da birer hamam; Üsküdar’da Câfer Çelebi Camii karşısında, Atpazarı’nda üçyol ağzında, Beşiktaş’ta Abbas Ağa Camii yanında, Atikali Paşa mahallesi ile Mesihpaşa mahallesinde sebil ve çeşmeler; Nevbethane mahallesinde bir muallimhâne ile dârülkurrâ; Atikali Paşa mahallesinde başka bir muallimhâne. Ayrıca bazı konaklarla vakıflarına gelir sağlamak için birçok dükkân ve bekâr odası da yaptırmıştır. Bunlardan Beşiktaş’taki cami ile Üsküdar’daki çeşme günümüze kadar ulaşan yapılardır. Beşiktaş’ta kendi adıyla anılan mezarlığın 1940 yılında bütün taşları sökülerek kireç yapılmak üzere satılmış, selvi ağaçlarının hepsi kesilmiştir. Ortaya çıkan arsaya 1941-1942’de Abbas Ağa Parkı olarak adlandırılan bahçe yapılmıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
1687 Tarihli Abbas Ağa Vakfiyesi, Topkapı Sarayı Arşivi, E. H., nr. 3039; Abdurrahman Abdi Paşa, Vekayi‘nâme, Beyazıt Devlet Ktp., nr. 5154, vr. 132b; Râşid, Târih, İstanbul 1282, I, 254-255; Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, İstanbul 1281, II, 103; Sicill-i Osmânî, III, 292; İbrahim Hilmi Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, İstanbul 1945, II, 276; Tahsin Öz, İstanbul Camileri, Ankara 1962, I, 17; Ankara 1965, II, 1; Nermin Dizdaroğlu, Dârüssâde Ağaları (lisans tezi, 1949, İ.Ü. Ed. Fak., Tarih Bölümü Seminer Kitaplığı, nr. 495); R. Ekrem Koçu, “Abbas Ağa Mezarlığı”, “Abbas Ağa Parkı”, İst. A., I, 13-14.
Yusuf Halaçoğlu